Şehabeddin Sühreverdi’nin Aşkın Hakikati Eserinde Güzellik Kavramı

Authors : Seyed Mehdi Seyed Saadati

Pages : 284-298

Doi:10.48120/oad.1108076

View : 22 | Download : 12

Publication Date : 2022-12-26

Article Type : Research

Abstract :Bu makale, XII. yüzyılda Sühreverdi (1154-1191) tarafından kaleme alınmış Aşkın Hakikati eserindeki güzellik kavramının anlamını araştırmayı, düşünürün başka metinleri ve ele alınan metinle ilgili yazılan bazı yorumlar aracılığıyla hedef almıştır. Risalenin Türkçe çevirisinin olmamasının yanı sıra metnin oldukça özet ve kısa bir şekilde yazılması, amaçlanan sonuca ulaşmanın en önemli problemini teşkil etmektedir. Ayrıca Sühreverdi’nin yazdığı kısa risaleleri, edebi değil, felsefi açıdan yorumlayan kaynaklar oldukça sınırlıdır. Bu problemleri göz önünde bulundurarak, makale, iki ana başlık altında Sühreverdi’nin düşüncesinin kaynaklarını araştırmak ve bahsi geçen risalenin düşünürün felsefesi açısından yorumu şeklinde planlanmıştır. Birinci bölümün sonucu olarak Sühreverdi’nin düşüncesinin antik Yunan felsefesinin son döneminde Plotinus’un (204 ya 205-270) güzellik konusunda söyledikleriyle yakınlığını göstermesinin yanı sıra yazarın İslam düşüncesiyle beraber Zerdüştlük teosofisine ilgisini kanıtlamaktadır. Bu durum onun felsefi sisteminde varlık değil, ışığın merkezde konumlandırılmasından anlaşılabilir. İkinci bölüm, metnin kısa özetinden sonra yorum sonucunda, Sühreverdi’nin güzellik, aşk ve hüzün arasında hiyerarşik bir ilişki kurduğunu kanıtlamaktadır. Ayrıca bu bölüm, Sühreverdi’nin mantık dünyasından ayrı olan hayal dünyası (Mundus Imaginalis)’in güzellik kavramıyla ilişkisini ele almaktadır. Sonuç olarak, Sühreverdi’nin düşüncesinde hayal, epistemolojik bir araç olarak ele alınmış ve güzellik kavramına bakışı bu temel esasında değerlendirilmiştir. Düşünürün anlattığı hüzün, aşk ve nihayetinde güzellik üçgeni, maddi varlığın ışığa doğru kat ettiği yoldaki basamaklar olarak anlatılmıştır. Böylece modern estetiğin tersine, güzellik kavramıyla hakikat -Sührevedi’nin tabiriyle ışık- kavramları arasında ontolojik bağ kurulmuştur.
Keywords : Şehabeddin Sühreverdi, Güzellik, Hayal, Aşk, Hüzün.