Zengî ve Fâtımîlerin Eyyûbîlerin Kuruluş Devri Askerî Teşkilatlanmasındaki Yeri

Authors : Mahmut Recep Keleş

Pages : 20-28

Doi:10.48120/oad.1109442

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Research

Abstract :Eyyûbîler’in XII ve XIII. yüzyıllarda Mısır başta olmak üzere Yemen, Suriye, el-Cezire ve Güneydoğu Anadolu’da bir asra yakın sürdürmüş oldukları hâkimiyet, Ortadoğu’da kendisinden sonra gelen devletlerin de kaderini değiştirmiştir. Eyyûbî Devleti’nin kurucusu sayılan Selâhaddîn-i Eyyûbî kendisini yetiştiren ve önemli görevler veren Nûreddin Zengî’nin vefatıyla birlikte onun mirasını korumak maksadıyla harekete geçmiş ve bunu başta kendi ailesinin tamamının yanında durması ve Türkmen boyları ve Kürt aşiretlerinin destekleriyle önemli ölçüde gerçekleştirebilmiştir. Selâhaddîn-i Eyyûbî amcası Şirkûh’un ölümünden sonra Fâtimî halifesi Âdıd Li-Dînillâh’ın veziri olmuş ve o vefat edene kadar başta Nûreddin Zengî ve Abbasi halifesi olmak üzere oluşturmuş oldukları baskıya rağmen Fâtımî devletine resmî olarak son vermemiştir. Halife Âdıd Li-Dinillâh’ın ölümüyle birlikte Fâtımî devletini nihayete erdirse de idarî ve askerî kurumlarını tamamen feshetmemiştir. Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin Fâtimî veziri olarak görev yaptığı ilk üç yıllık döneminde kendisiyle birlikte hareket eden Fâtımî bürokratlara kurmuş olduğu Eyyûbî Devletinde de görevler vermeye devam etmiş ve onların idari tecrübelerinden istifade etmeye özel önem vermiştir. Selâhaddîn-i Eyyûbî kendisinin yetişmiş olduğu Zengî Devleti bürokrasisi ve askerî teşkilatını Fatîmî bürokrasisi ve askerî teşkilatıyla mezc ederek orijinal bir idarî-askerî yapılanma yoluna gitmiş olup özellikle Haçlı ve diğer isyancı gruplara yönelik yapmış olduğu savaşlarda bu yeni yapının etkisi müspet anlamda devletin tüm kademelerinde görülmüştür.
Keywords : Zengîler, Eyyûbîler, Askerî teşkilat, Dîvân-ı İnşâ, Oğuzlar.