Kuruluşundan Timur Hâkimiyetine Kadar Mihribânîler (1236-1383)

Authors : Samet Aliç

Pages : 147-155

Doi:10.48120/oad.1086447

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Research

Abstract :Selçuklular zamanında Nasri Melikleri ya da Nimruz Melikleri olarak adlandırılan hanedan; Sistan ve çevresinin idarecisi konumundaydı. Daha sonra bu bölge Gurlular ve Harizmşahlar tarafından idare edildi. XIII. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Moğollar, Sistan ve çevresinde görülmeye başlandı. Sistan ve çevresindeki Moğol istilası bölgede korku ve kargaşa meydana getirdi. Sistan ileri gelenleri bu kargaşa ortamında birlik olmayı başararak bölgenin Melik Şemseddin Ali b. Mesud b. Halef b. Mihribân tarafından yönetilmesi kararına vardılar. Böylece Sistan merkez olmak üzere 1236 yılında Mihribânî hanedanı tesis edildi. Mihribânîlerin kurucusu Şemseddin Ali, kısa sürede Sistan’a ek olarak Nih, Uk, Farah ve Kah gibi bölgeleri ele geçirerek hâkimiyet alanını Sind kıyılarına kadar geliştirdi. Şemseddin Ali’den sonra Mihribânîlerin idaresine geçen Nasıreddin Muhammed döneminde de Mihribânîlerin hem siyasî hudutları genişledi hem de idarî teşkilâtları oluşturuldu. Bu nedenle Nasıreddin Muhammed, Mihribânîlerin asıl kurucusu olarak adlandırılmaktadır. Başlangıçta Moğol İmparatorluğu’na tabi olan Mihribânîler, Hülâgû Han’ın İlhanlı Devleti’ni tesis etmesinden sonra İlhanlıları metbû tanıdılar. Yaklaşık bir buçuk asırlık Moğol tabiyetinin ardından Emîr Timur’un İran’a girmesiyle Timurlûların tabiyetine girdiler. Sistan ve çevresini takribi üç asır boyunca idare eden Mihribânîlerin bütün siyasî ve sosyo-ekonomik tarihi bu çalışmanın hacmini aşacağı için bu çalışmada, Mihribânîlerin kuruluşundan Emîr Timur istilasına kadar geçen süre zarfındaki siyasî meseleler ele alınmıştır.
Keywords : Mihribânîler, İran, Sistan, Moğollar, İlhanlılar.