Bozkır Türk Kültüründe Mitolojik Demir ve Kutsal Efendileri (Demirciler)

Authors : Engin Güngör

Pages : 235-243

Doi:10.48120/oad.1019992

View : 19 | Download : 15

Publication Date : 2021-12-26

Article Type : Research

Abstract :İslamiyet öncesi dönemde Avrasya bozkırlarında uzun süre yaşam sürmüş olan bozkır Türkleri için metal işlemeciliği oldukça önemli bir zanaat olmuştur. Günümüz dünyasında da birçok alanda kullanılan altın, gümüş, bakır, tunç ve demir gibi metaller bozkır Türkleri tarafından ev eşyalarında, savaş aletlerinde, at koşum takımlarında, süs eşyalarında ve takılarda başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Bu durum hem buluntulardan elde edilen sonuçlardan hem de kaynakların verdiği bilgilerden net bir şekilde anlaşılmaktadır. En eski devirlerden itibaren bahsi geçen metalleri cevherinden ayırma ve işleme konusunda Dünya’da şöhret kazanan bozkır Türkleri için özellikle demir oldukça önemli kutsal bir metal olmuştur. Bozkır Türkleri açısından demir bu Dünya’ya ait olmayan mitolojik bir metaldir. Bu durum araştırmacıların geneli tarafından demirin gökselliği ile ilişkilendirilmiştir. Nitekim bozkır Türklerinin ilk işledikleri toprak altından çıkarılarak cevherinden elde edilen demir olmamıştır. Demir işleme sanatına ilk defa gökten düşen meteor demiri ile başlayan bozkır Türklerinin, göğü Tanrı mekânı olarak kabul ettikleri bilinen bir gerçektir. Bu inanış çerçevesinde değerlendirildiğinde gökten düşen meteor demirinin Tanrı tarafından hediye ve lütuf olarak gönderilme ihtimali Türk kültürü açısından yadırganacak bir düşünce tarzı değildir. Demirin Türk kültüründeki bu kutsal pozisyonu onu işleyerek şekillendiren ve özel ruhlar vasıtasıyla korunduğu düşünülen demircilerin, hatta onların kullandığı örs, çekiç ve körük gibi aletlerin dahi kutsal kabul edilmesine sebep olmuştur.
Keywords : Bozkır, Türk, Demir, Demirci, Mitoloji