Aziz Demetrios: Selanik’in Koruyucu Azizi, Yaşam Öyküsü ve Mucizeleriyle İlişkili Belgeler, Kültü ve Tasvirleri

Authors : Ilkgül Kaya Zenbilci

Pages : 361-382

Doi:10.48120/oad.823019

View : 36 | Download : 12

Publication Date : 2020-12-26

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada Selanik kentinin koruyucu azizi, Aziz Demetrios’un, Bizans hagiografik yazını eşliğinde yaşam öyküsü, mucizeleri, kültü ve tasvirleri ele alınmıştır. Aziz Demetrios Bizans dini yazınında en erken 7. yüzyılda Selanik başpiskoposu Ioannes tarafından yazılan "Aziz Demetrios’un Mucizeleri”nde karşımıza çıkar. Ancak azizin biyografisine dair 9. yüzyıla kadar bilgi yoktur. 9. yüzyıldan itibaren Demetrios’un yaşam öyküsünün üç versiyonu ortaya çıkar. Aziz Demetrios, geleneksel anlatıya göre Selanikli ve senatör sınıfına mensup bir ailenin oğludur. 4. yüzyılın başlarında Roma imparatoru Maksimianus’un emriyle öldürülür. 6. yüzyılda kentin valisi Leontios’un amansız hastalığından mucizevî olarak kurtuluşunu Aziz Demetrios’a atfetmesi sonrasında, Demetrios’un bedeninin gömülü olduğu kabul edilen yere, Leontios’un girişimiyle bir kilise inşa edilir. Yapı 603’ten sonra/649’dan önce, bölgede meydana gelen bir deprem sonrasında yangın geçirir. Ardından orijinal plan şeması korunarak II. Iustinianos’un 688/689 yılları civarındaki kenti ziyareti sırasında yeniden inşa edilir. Yapının ilk evresi, yazılı kaynaklar ve arkeolojik kanıtlara göre 6. yüzyılın başlarını işaret etmektedir. Aziz Demetrios Bizans dönemindeki tasvirlerinde sivil ve asker olmak üzere iki temel tipte temsil edilmiştir. Azizin tasvirleri anıtsal duvar mozaikleri ve resimlerinde, rölyeflerde, ikonalarda, el yazmalarında, sikkelerde, mühürlerde, koutrouvialarda (hacı matarası), enkolpionlarda ve geç dönemde sırlı seramikler üzerinde yer alır. Aziz Demetrios 11. yüzyıldan itibaren, yaygın olarak, asker aziz olarak betimlenmiştir.
Keywords : Aziz Demetrios, Selanik, asker aziz, hagiografi, kült