Diyâr-ı Rûm’da Mekân, Yer ve Şehirlerin Kuruluş Hikâyeleri

Authors : Buket Kitapçi-bayri

Pages : 266-275

Doi:10.48120/oad.800588

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-26

Article Type : Research

Abstract :1960’lı yıllardan itibaren, mekânın çok katmanlı sosyal bir kurgu olduğuna dair geliştirilen teoriler, edebiyat, tarih, coğrafya, teoloji ve siyaset gibi birçok sosyal bilim alanındaki araştırmaları etkilemiş ve etkilemektedir. Tarihsel araştırmalarda yararlanılan kronik, hajiografi ve epik gibi anlatımsal kaynaklarda, zaman ve mekân (chronotrope) hikâyelerin temel taşıyıcılarıdır. Mekân tarihsel kişilikler için kapsayıcı bir alan ve olayların geçtiği yerdir. Mekân incelemesi yalnızca tarihsel kaynaklarda belirli bir yerin incelenmesi olmayıp, kişilerin mekânlar arası hareketleri, içeride veya dışarıda tasvir edilmeleri ve bu hususlarla ilgili duygu ve düşüncelerini de içermektedir. Topophilia ve topophobia gibi kavramlar da kişilerin anlatı içerisinde bazı yerlerle ilgili arzu ve korkularına işaret eder. Bir mekânın yere dönüşmesi ve o alanda yaşayan kişilerin varoluş ve kimliklerini etkilemesi açısından mîmârî, peyzaj, toponimi ve belirli mekânlar hakkında anlatılan hikâyeler büyük önem taşır. Bu makalede temel olarak Müslüman-Türk epikleri ve Bizans şehitlik hikâyeleri incelenecektir. Müslümanlar tarafından Diyâr-ı Rûm, Rûm İli gibi isimlerle adlandırılan Bizans topraklarındaki şehirlerin on birinci yüzyıl ve sonrası "Türk Müslüman grupların” göçü, yerleşimi ve fetihleriyle paralel toponimisi ve şehirlerin yeni yaratılmış kuruluş hikâyeleri aracılığıyla Bizans şehrinden "Türk/Müslüman” şehrine âidiyet dönüşümü üzerinde durulacaktır.
Keywords : Diyar-ı Rum, Orta Çağ, mekân, yer, Bizans şehirleri, şehir kuruluş hikâyeleri