Demokrasi Bağlamında Referandum Uygulaması: Türkiye Örneği

Authors : Hüseyin Sevinç

Pages : 29-50

Doi:10.30913/alinterisosbil.885641

View : 28 | Download : 20

Publication Date : 2021-07-01

Article Type : Research

Abstract :Tarihsel süreç içerisinde temsili demokrasinin karşılaşmış olduğu sorunların çözümü için önerilen doğrudan demokrasi araçlarından en önemlisi referandumlardır. Referandum bağlamında öne çıkan ülkeler ise Amerika Birleşik Devletleri ve İsviçre’dir ve bunun dışında pek çok ülkede referandum aracı kullanılmakla birlikte kullanımı tamamen ülkelerin kendi toplumsal ve siyasal kültür özelliklerine göre değişmektedir. Bundan dolayı referandum noktasında belli bir uygulama standardından bahsetmek mümkün değildir. Son yıllarda referandum uygulamalarının dünya genelinde hızlı bir şekilde arttığı gözlemlenmektedir. Bununla birlikte özellikle Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Doğu Avrupa ve Latin Amerika ülkelerinin yeni anayasa oluşturma süreçlerinde referandum kavramına yer vermeleri ve anayasalarını referandum yoluyla kabul etmeleri demokratikleşen veya demokratikleşme çabası içerisinde olan ülkelerin referandum yoluyla toplumsal mutabakat ve meşruiyet aramaları yaygın uygulama haline gelmiştir. Referandumların bu kadar yaygın uygulama alanı bulması referandum ile ilgili yayınların artmasını sağlamış ve sonuç olarak da referandum üzerine çalışanlar ve politikacılar tarafından referandumlar, sorunların çözümü için iyi bir uygulama aracı haline dönüşmüştür. Yapılan çalışmada ilk olarak demokrasi kavramından bahsedilmiştir. Demokrasi kavramı tarihsel süreç içerisinde doğrudan ve temsili demokrasi başlıkları çerçevesinde ele alınmıştır. Sonrasında referandum kavramı teorik açıdan incelenmiştir. Sonraki bölümde Türkiye’de demokrasinin gelişim süreci ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde Türkiye’de 1961 yılından itibaren yapılmış olan yedi referandum değerlendirilmiştir. Sonuç olarak referandumun hem demokrasinin hem de hem de siyasetin bir uygulama aracı olabileceği gözlemlenmiştir. Bu nedenden dolayı referandumun demokrasinin bir aracı ve demokratikleşme sürecinin bir safhası olarak değerlendirebilmek için gündem konusunun belirlenmesi ve şekillenmesi aşamalarında temsilcilerin ve seçmenlerin karşılıklılık ilişkisi çerçevesinde sürece dâhil olmaları gerekmektedir. Bunun aksine bir süreçte gerçekleşen referandum için demokrasinin bir uygulama aracı yerine siyasetin bir uygulama aracı olarak bakmak daha anlamlı olacaktır.
Keywords : Referandum, Demokrasi, Doğrudan Demokrasi, Temsili Demokrasi