Abstract :Erken okuryazarlığın gelişimi, işitme kayıplı çocuklarda tipik gelişim gösteren çocuklarla benzer basamakları izleyerek gerçekleşmektedir (Lutz, 2013; Uzuner, 1993). Erken okuryazarlığın alt bileşenleri olan sözlü ve yazılı dilin gelişimi, ses bilgisel farkındalık ve alfabetik bilgi gibi beceriler yazılı çevre, zengin bir okuma yazma ortamı ile erken okuryazarlık yaşantılarının niteliğinden etkilenmektedir (Mayer & Trezek, 2015; Morrow, 2009). Bu bağlamda erken dönemde işitme kayıplı çocuklara sunulan okuma yazma ortamının özellikleri önem taşımaktadır (Schirmer, 2005). İşitme kayıplı çocukların erken okuryazarlık gelişimlerine ilişkin Türkiye’de ev ortamında ve ailelerle yapılan araştırmalar bu durumu desteklemektedir (Atlar & Uzuner, 2018; Atlar, 2022). İşitme kayıplı çocukların erken okuryazarlık yaşantılarının yoğun olduğu bir diğer ortam ise erken eğitim ortamlarıdır. Alanyazında tipik gelişim gösteren çocukların okul ortamlarındaki okuma yazma çevresine odaklanan sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır (Feyman Gök, 2013; Üstün & Akman, 2003). Kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarındaki çalışmalara bakıldığında ise araştırmacılar, erken okuma yazma ortamlarının özelliklerini değerlendirmek amacıyla bir ölçme aracı geliştirmişlerdir (Baştuğ & Bakkaloğlu, 2020). İşitme kayıplı çocukların okul öncesi ortamlarının özelliklerinin erken okuryazarlık odağında incelenmemiş olmasının yanı sıra; erken okuryazarlık gelişiminin ilerleyen yıllardaki okuma yazma başarısı üzerinde etkisinin olması (Browns, 1979; Konza, 2011) ve okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlığa ilişkin bilgi düzeylerinin yeterli olmaması (Ergül vd., 2014) bu araştırmaya duyulan ihtiyacı belirlemiştir. Araştırmanın amacı, işitme kayıplı çocukların erken okuryazarlık gelişimlerini destekleyici sınıf ortamının incelenmesidir. Araştırmada, işitme kayıplı çocuklara bilimsel araştırmalara dayalı olarak eğitim veren bir kurumda erken okuma yazma ortamının özellikleri nelerdir? sorusuna yanıt aranmaktadır. Araştırma işitme kayıplı çocukların erken okuryazarlık gelişimlerini destekleyici sınıf ortamının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen temel nitel bir araştırmadır (Merriam, 2008). Araştırma ortamı işitme kayıplı çocuklara tam zamanlı eğitim veren Anadolu Üniversitesi İşitme Engelli Çocuklar Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi’dir (İÇEM). Araştırma ortamının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemi ile a) işitme kayıplı çocuklara erken dönemde ve okul öncesi eğitimi veren b) çevresel düzenlemelerin ve uygulamaların bilimsel araştırmalara dayalı olduğu c) okul öncesi eğitiminde MEB programını izleyen bir kurum seçilmiştir. Araştırmanın verileri belgeler ve ürünler yoluyla toplanmıştır ve tümevarımsal olarak analiz edilmiştir (Bogdan & Biklen, 2007). Araştırma verilerinin toplanması için kurum müdüründen ve sınıf öğretmenlerinden gerekli izinler alınmıştır. Araştırmanın inandırıcılığının sağlanmasında; belgeler ürünlerle desteklenmiştir ve veriler araştırmacılar tarafından bağımsız olarak analiz edilmiştir. İkinci aşamada görüş birliğine varılarak bulgular son halini almıştır (Miles & Huberman, 2016). Araştırmanın sonuçlarında, erken eğitim ve okul öncesi ortamında farklı yaş düzeylerinde eğitim alan işitme kayıplı çocukların karşılaştıkları zengin bir yazılı çevre, erken okuma yazma etkinliklerinin yazılı ürünleri örneklerle aktarılacaktır. Erken okuma yazma ortamının özellikleri, kavramsal ve kuramsal çerçevede erken okuryazarlığın gelişimi bakımından sunulan okuma yazma özelliklerinin önemi bağlamında tartışılarak öğretmenlere öneriler verilecektir. Buna ek olarak erken eğitim ortamlarında ve okul öncesi eğitim kurumlarında gerçekleştirilebilecek ileriki araştırmalar için öneriler belirtilecektir. Keywords : işitme kayıplı çocukların eğitimi, erken okuryazarlık gelişimi, erken okuma yazma ortamı
