Abstract :Anayasalar, iktidarı sınırlandırmak ve temel hakları güvence altına almak için yapılan toplum sözleşmeleridir. Anayasayı yapan ve değiştiren iktidar “kurucu iktidar” olarak adlandırılır. Osmanlı’da Anayasacılık hareketleri, 19. yüzyıl başında başlamış olsa da iktidarın tam anlamıyla sınırlandırılması ve temel hakların güvence altına alınması, ancak 1909’da türev (tali) kurucu iktidarın ortaya çıkması sonucunda olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’ndan aldığı anayasacılık mirasını, 1921 Anayasa’sı yapımında ortaya çıkardığı kurucu meclisle daha da ileriye taşımıştır. Cumhuriyet’in kurulmasının ardından yeni devletin ilk ayrıntılı anayasası olan 1924 Anayasası ise, kurucu bir meclisin iradesiyle yazılmamasına rağmen, yine bir asli kurucu iktidarın ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Devletin köklü reformları sadece asli kurucu iktidar eliyle değil, türev kurucu iktidar eliyle de hayata geçirilmiştir. 1961 ve 1982 Anayasaları ise, asli kurucu iktidarın darbe sonrası ortaya çıkışına örnektir. 1961 Anayasası, 1982 Anayasası’na kıyasla, kolektif (birlikte) anayasa yapımı ve sivil toplum kuruluşlarının aktif katılımı bakımından daha demokratik bir paydada yer almaktadır. Ancak türev kurucu iktidarın ortaya çıkışı bakımından, 1982 Anayasası, Osmanlı-Türk Anayasal tarihinde en çok değişiklik geçiren anayasa metnidir. Çalışmada, Osmanlı-Türk Anayasal tarihinde, anayasaların yapımında başat rol oynayan sebepler ve anayasa yapım yöntemleriyle birlikte, türev kurucu iktidarı ortaya çıkaran nedenler incelenecektir. Ardından, kurucu iktidarın yapısal bir değişime uğrayıp uğramadığı, Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda belirlenecektir. Keywords : Kurucu İktidar, Anayasa yapımı, Anayasanın değiştirilmesi, Osmanlı-Türk Anayasal Hareketi
