- Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırmaları Dergisi
- Vol: 13 Issue: 2
- Millî Mücadele Döneminde Müslüman Eğitim Sistemi Bağlamında İzmir’de Cemaat-i İslamiye Teşkilatının ...
Millî Mücadele Döneminde Müslüman Eğitim Sistemi Bağlamında İzmir’de Cemaat-i İslamiye Teşkilatının Kuruluş Girişimleri
Authors : Ahmet Sezgin
Pages : 1505-1520
Doi:10.48146/odusobiad.1166375
View : 137 | Download : 95
Publication Date : 2023-07-24
Article Type : Research Article
Abstract :Cemaat-i İslamiye sistemi, Müslüman ahalinin bir araya gelerek oluşturduğu ve yönetime dahil olduğu kurumsal bir yapı olarak tanımlanabilir. Bu sistem Osmanlı yönetimi altında yaşayan Müslümanların, 19. yüzyılın sonlarına kadar ihtiyacını hissetmediği bir yapı idi. Osmanlı’nın toprak kayıplarının artması ve savaşlar neticesinde alınan yenilgiler mevcut bürokratik yapıda sorunların çıkmasına neden olduğu gibi kaybedilen topraklarda kalan Müslümanların haklarının korunması hususu da Osmanlı Hükümetinin gündemini meşgul eder hale geldi. Kaybedilen topraklarda kalan Müslümanların haklarının güvence altına alınması adına Müslümanların, Cemaat-i İslamiye sistemi kurması teşvik edildi ve bu yönde ilgili devletlerle anlaşmalar da yapıldı. Ancak mevcut topraklarda da evkaf sisteminin iyi işleyememesi camilerin, mescitlerin, hayır kurumlarının, okulların ve medreselerin iş ve işlemlerindeki sorunları çoğalttı. Bu durum Müslümanların, Cemaat-i İslamiye teşkilatı kurarak yerelden idareyi istemelerine neden oldu. İlgili teşkilatların kurulmasına dair resmî ve gayri resmî çeşitli girişimler yapıldı ancak Milli Mücadele döneminin sona ermesi ve Osmanlı Hükümeti’nin resmen ortadan kalkmasına kadar olumlu bir netice elde edilemedi. Milli Mücadele döneminde Batı Anadolu’da da Yunan egemenliği altındaki Müslümanlar, Cemaat-i İslamiye teşkilatı kurarak eğitim sistemi başta olmak üzere Müslümanların ihtiyaç duyduğu kurum ve kuruluşların sağlıklı bir biçimde kendini idame ettirmesine çaba harcadı. Ancak işgal şartları ve işgalci gücün Müslüman kurumlarını ve özellikle eğitim sistemini ortadan kaldırmaya yönelik politikaları nedeniyle Müslümanlar açısından oldukça zorlu bir süreç ortaya çıktı. Neticede Cemaat-i İslamiye teşkilatı kurulmasına rağmen eğitim sisteminin, istenilen dönüşümü hızlı bir şekilde gerçekleştirmesi mümkün olmadı.Keywords : Cemaat-i İslamiye, Yunan, Batı Anadolu, İşgal, Eğitim