- Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırmaları Dergisi
- Vol: 13 Issue: 1
- Aşk Mesnevilerinde (15 ve 16. Yüzyıl) Sırdaş Tipi
Aşk Mesnevilerinde (15 ve 16. Yüzyıl) Sırdaş Tipi
Authors : Hayriye Durkaya
Pages : 1105-1126
Doi:10.48146/odusobiad.1214946
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2023-03-23
Article Type : Research
Abstract :Zaman veya coğrafya fark etmeksizin tahkiyeye dayalı bir anlatımla kaleme alınan edebî metinlerde benzer özellikleri taşıyan şahıslar bulunur ki bunlar, tip başlığıyla kategorize edilir. Bu kategorizasyon içerisinde yer alan kavramlardan biri de "sırdaş tipi”dir. Ana kahramanın her zaman ve koşulda yanında yer alan sırdaş tipi, ona zor durumdayken yardım eden, dinleyen, yol gösteren ve âşık olduğu kişiye kavuşması için elinden geleni yapan karakterdir. Sırdaş tip, kahramanla samimi bir diyalog içerisindedir. Bundan dolayı da kahramnın ruhsal özelliklerini açığa çıkarmada önemli bir role sahiptir. Klasik Türk edebiyatında tahkiyeye dayalı anlatımın esas alındığı aşk mesnevilerinde sırdaş tipine rastlamak mümkündür. Çift kahramanlı aşk mesnevilerinde kahramanlar, âşık olduğunu kimseye söyleyemezken genellikle sırdaş tip konumundaki isimle, bu sırrı paylaşır. Sırdaş tip, âşık ile maşuğun biribirne kavuşması için elinden geleni yapar. Bu çalışmada sırdaş tipinin, divan şairleince nasıl işlendiğini ortaya koymak adına 15 ve 16. yüzyıldan seçilmiş dokuz mesnevi üzerinden bir incelemeye gidilerek ilgili mesnevilerdeki sırdaş tipler tanıtılmış ve son olarak sırdaş tipinin sahip olduğu özellikler, incelenen mesneviler özelinde sıralanmaya çalışılmıştır.Keywords : Tip, Sırdaş Tipi, Modern Edebiyat, Klasik Türk Edebiyatı, Aşk Mesnevileri