- Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırmaları Dergisi
- Vol: 13 Issue: 1
- Ötüken Uygur Kağanlığı Dönemi Yazıtlarından Tariat, Şine Us ve Karabalgasun Yazıtlarındaki Aktarım C...
Ötüken Uygur Kağanlığı Dönemi Yazıtlarından Tariat, Şine Us ve Karabalgasun Yazıtlarındaki Aktarım Cümleleri
Authors : Muammer Şehitoğlu
Pages : 1127-1146
Doi:10.48146/odusobiad.1148401
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2023-03-23
Article Type : Research
Abstract :Çalışmada, Ötüken Uygur Dönemi yazıtlarından Tariat, Şine Us ve Karabalgasun yazıtlarındaki aktarım cümlelerinin özellikleri ve niteliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yazıtların söz varlığındaki aktarım cümlelerinin toplam cümle sayısı içindeki oranı da nicel olarak dikkatlere sunulmuştur. Bir önceki ve bir sonraki tarihî dönemlere ait metinlerdeki aktarım cümlesi örnekleri teorik olarak ele alınırken doküman incelemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgularda, yazıtlardaki söz varlığı içindeki aktarım cümlelerinin geçiş sıklığının Şine Us yazıtında yoğun olduğu tespit edilmiştir. Karabalgasun I yazıtının Çince çevirisinde ise, her iki aktarım türündeki cümle sayısının geçiş sıklığı birbirine eşittir. Doğrudan aktarım cümlelerinin üç yazıtta da dolaylı aktarım cümlelerine göre geçiş sıklığının fazla olduğu ve genel olarak temel cümlenin nesnesi görevinde kullanıldığı sonucuna varılmıştır. Çalışmayla anlatım türlerinin Türkçenin tarihî dönemlerinden itibaren metinlerde farklı nitelik ve özelliklerde olduğu; çağdaş anlatı türlerinde sıklıkla kullanılan doğrudan ve dolaylı aktarıma dayalı anlatım yönteminin Türkçenin ilk yazılı edebî metinlerinden itibaren kullanıldığı ortaya konmuştur.Keywords : Ötüken Uygur Dönemi yazıtları, Aktarım cümleleri, Tariat, Şine Us, Karabalgasun