- OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi
- Vol: 15 - Issue: 10 Year Special Issue
- Geleneksel Kalkınma Yardımı Anlayışına Eleştirel Bir Bakış
Geleneksel Kalkınma Yardımı Anlayışına Eleştirel Bir Bakış
Authors : Esat İPEK, Erdal Tanas KARAGÖL
Pages : 5410-5437
Doi:10.26466/opus.690706
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Review
Abstract :Kalkınma yardımları en basit haliyle; kalkınmış ülkelerin, kalkınmamış ülkeleri, transfer ettikleri kaynaklar yoluyla desteklemeleridir. Ancak bahse konu kalkınmış ve kalkınmamış karşıtlığının dayanak noktası olan Batı merkezci bakış açısı, ülkeler arısında başta siyasi, ekonomik ve askeri olmak üzere bir güç dengesizliği ortaya çıkarmaktadır. Bu da donör ve faydalanıcı ülkeler arasında bir çeşit patronaj ve hiyerarşiye sebep olmaktadır. Dünya’nın farklı bölgelerinde en fazla askeri gücü olan ülkelerin, aynı zamanda en önde gelen donör ülkeler olması, bu durumun sahadaki somut tezahürüdür. Bahse konu siyasi, ekonomik ve askeri güç dengesizliği, donör ve faydalanıcı ülkeler arasındaki patronaj ilişkisinin de kaynağını teşkil etmektedir. Donör ülkeler bu ilişki sayesinde, kendi çıkarlarını güttükleri nüfuz alanları oluşturmaktadırlar. Faydalanıcı ülkelerin, donör ülkelerle yaşayacağı en ufak bir gerilim bile bu ülkelerin siyasi ve ekonomik açıdan ciddi problemler yaşamasına sebep olabilmektedir. Donör ülkelerin sahip oldukları hiyerarşik üstünlük, bu ülkelerin benimsemiş oldukları anlayış ve politikaların, faydalanıcı ülkeler tarafından koşulsuz bir şekilde kabullenilmesini zaruri kılmaktadır. Faydalanıcı ülkelerin talep ve önceliklerinin ikinci planda kalmasına neden olan bu durum, teorik temelleri Rostow’un Aşamalı Kalkınma Modeline dayanan geleneksel kalkınma yardımı anlayışının ortaya çıkardığı en büyük problemdir. Bu çalışmada, bahse konu geleneksel kalkınma yardımı anlayışının ortaya çıkışı ve tarihsel gelişim/dönüşüm süreci açıklanmakta ve bu anlayışı benimseyen donör ülkelerin sundukları kalkınma yardımları bağlamında sahip oldukları strateji ve politikalar incelenmektedir. Ayrıca, bahse konu donör ülkelerin, kalkınma yardımı faaliyeti yürüttükleri ülkelerle olan ilişkileri de bu çalışmada tartışılmaktadır. Söz konusu tartışmaların odağındaki donörler arasından seçilen bazı ülke örnekleri de bahse konu tartışmaların sahaya somut bir şekil nasıl yansıdığını göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Örnek ülkeler belirlenirken, 1950’lerden sonra ortaya çıkan geleneksel kalkınma yardımları anlayışını benimseyen ilk ülkeler olmasına ve tarihsel olarak ortaya çıkan yapısal ve kurumsal dönüşümleri göstermelerine özen gösterilmiştir.Keywords : kalkınma, Rostow modeli, batı merkezci anlayış, kalkınma yardımları