- Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Yeni Belgeler Işığında 14 Temmuz 1958 Irak İhtilali ve Türkiye’nin Irak’ın Kuzeyine Müdahale Tasarıl...
Yeni Belgeler Işığında 14 Temmuz 1958 Irak İhtilali ve Türkiye’nin Irak’ın Kuzeyine Müdahale Tasarıları
Authors : Tuğrul Bakir
Pages : 184-217
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2022-07-07
Article Type : Research
Abstract :14 Temmuz 1958 Irak İhtilali Soğuk Savaş Dönemi’nde Orta Doğu’da gerçekleşen önemli olgulardan bir tanesidir. Irak içerisinde Irak Krallığı’nın yıkılıp Irak Cumhuriyeti’nin ilan edilmesi ile sonuçlanan ihtilal, birçok yayına konu olmuş ve tüm yönleri ile aydınlatılmıştır. Ancak gerek Irak’ın bağlı bulunduğu Bağdat Paktı’nın varlığı gerekse ABD- Sovyetler Birliği arasında bölgesel rekabetin arttığı bir döneme denk gelmesi nedeniyle ihtilal bölgedeki ülkeler için hayati sonuçlar doğurmuştur. Bu ülkelerden biri olan Türkiye Cumhuriyeti ise darbeye en şiddetle karşı çıkan ülkelerin başında gelmektedir. Menderes yönetimi darbenin hemen ardından Irak’a müdahale yolları aramaya başlamıştır. Literatürde genel olarak Türkiye’nin müdahale etme isteğinin Irak’ın Sovyetler Birliği uydusu olması böylece Sovyetler Birliği tarafından çevrelenme tehlikesini bertaraf etme çabası olduğu yorumları yapılmaktadır. Ancak son yıllarda ABD arşivlerinde araştırmacılara açılan belgeler Türkiye’nin müdahale motivasyonunun Sovyetler Birliği yayılmasını engelleme amacının çok ötesinde, Mîsâk-ı Millî sınırları içerisinde görülen Kerkük ve Musul’un geri alınması olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bu makalede ilk olarak kısaca Irak İhtilali’nden bahsedilecek, ardından Türkiye’nin Irak’a müdahale tasarıları yeni belgeler ışığında değerlendirilerek literatüre katkı yapılması amaçlanacaktır.Keywords : Irak, Musul, Demokrat Parti, Mîsâk-ı Millî, ABD, Türkiye