MANZUM DİNİ HİKAYELER VE DESTÂN-I HİBÂL
Authors : Eren Çabuk
Pages : 117-165
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 2019-01-17
Article Type : Research
Abstract :İslamiyet'in kabulü ile yeni bir kültür dairesinde gelişmeye başlayan Türk edebiyatının Anadolu sahasında verilen ürünlerin önemli bir payını dini-didaktik hikâyeler oluşturmaktadır. Özellikle XIV. yüzyıldan itibaren çokça rastladığımız ve çoğunluğunun manzum olduğu bu hikâyelerin Türk edebiyatı içerisinde önemli bir yere sahip olmasında, İslami anlayışa yeterli ölçüde vâkıf olamayan Müslüman Anadolu halkının etkisi büyük olmuştur. Pek çok örneği görülen bu hikâyeler, İslamiyet hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan, gerekli kaynaklara ulaşamayan, okuma yazma bilmeyen halk arasında hızla yayılarak halkın dini eğitimini sağlayan bir çeşit okul görevi görmeye başlamıştır. Kısa süre içerisinde halk meclislerinde çokça okunmaya başlanılan bu tür eserler, hitap ettikleri kitle nedeniyle basit ve yalın bir üslup ile ve genellikle aruz vezninin fâilâtün/ fâilâtün/ fâilün kalıbı kullanılarak mesnevi nazım şekli ile yazılmışlardır. XIV. ve XV. yüzyıllardan itibaren karşımıza çokça çıkmaya başlayan bu dil yâdigârları, yazıldıkları devir dolayısıyla Eski Anadolu Türkçesinin gelişimi hakkında da önemli bilgiler sunmaktadırlar. Müellifinin Kırşehirli İsa olduğu düşünülen Hibâl Destânı da bu tür dini-didaktik eserlere örnektir. Şu ana kadar yedi nüshası tespit edilen Hibâl Destânı, çoğu dini-didaktik hikâye gibi küçük hacimlidir. Bundan dolayı hikâye müstakil bir eser olarak değil, çeşitli eserlerin toplanmış olduğu mecmualar içerisinde karşımıza çıkmaktadır. Hibâl Destânı'nda, Hz. İsa ve Hibâl adlı bir kişi arasında geçen sohbet üzerinden ölüm, ahiret, kabir azabı gibi konular işlenilerek ölüm hakkındaki duygu ve düşünceler ifade edilmiştir. Çalışmada Hibâl Destânı'nın, transkripsiyonlu metni ortaya konulmuş ve eserin konusu, nüshaları hakkında bilgi verilerek dil özellikleri incelenmiştir.Keywords : Kırşehirli İsa, Hz. İsa, Hibâl Destânı, Hibâl, Ölüm ve Ahiret, Dini-Didaktik, Manzume