- Nüfusbilim Dergisi
- Vol: 43 Issue: 1
- 1920-2019 YILLARI ARASI TÜRKİYE İÇİN KURULAN HAYAT TABLOLARI KULLANILARAK SAĞLIKLI YAŞAM YILI BEKLEN...
1920-2019 YILLARI ARASI TÜRKİYE İÇİN KURULAN HAYAT TABLOLARI KULLANILARAK SAĞLIKLI YAŞAM YILI BEKLENTİSİNİN VE KAYBEDİLEN SAĞLIKLI YAŞAM YILLARININ HESAPLANMASI
Authors : Şahin Bingöl, Idris Beyazit
Pages : 30-60
View : 176 | Download : 340
Publication Date : 2022-08-01
Article Type : Research Article
Abstract :Hayat tabloları ülkelerin ölümlülük örüntüsü ve seviyesini gösteren oldukça önemli araçlardır. Bu göstergelerden en önemli olan doğumda yaşam beklentisi (e0), insanların doğduktan sonra kaç yıl yaşayacaklarını tahmin etmeye yarayan bir göstergedir. Ancak, özellikle nüfusun yaşlanması süreciyle birlikte yaşamın uzunluğu yanında kaliteli ve sağlıklı bir yaşam sürmek de önemli hale gelmiştir. Bu nedenle doğumda yaşam beklentisinin (LEXP) yanında sağlıklı yaşam beklentisi (HALE) de önemli bir gösterge haline gelmiştir. HALE, bir kişinin tam sağlıkla yaşaması beklenen ortalama yıl sayısını ifade etmektedir. HALE, doğumda yaşam beklentisinin aksine, insanların hastalık ve sakatlık olmadan ne kadar süre yaşamalarının beklendiğini gösterir. Ayrıca, kaybedilen sağlıklı yaşam yılı (HLYL) göstergesi de, LEXP ile HALE arasındaki farktır. Bu çalışmada, Türkiye için 1920 ile 2019 yılları arasında yapılmış olan nüfus sayımları ya da kayıt sistemi verilerinden faydalanılarak, kuşak yaklaşımı ile hayatta kalma oranları hesaplanmış ve model hayat tabloları kullanılarak 5 yaşında yaşam beklentisi (e5) değerleri elde edilmiştir. Bu değerler kullanılarak da Mortpak 4.3 programının gerekli modülleri aracılığıyla hem kadınlar hem erkekler için beşer yıllık hayat tabloları elde edilmiştir. Bu tablolardan faydalanılarak 1920-2019 yılları arası beşer yıllık dönemler için "sağlıklı yaşam beklentisi”, "kaybedilen sağlıklı yaşam yılı” ve "kaybedilen kişi yaşam yılları” hesaplanmıştır. Bulunan sonuçlara göre her iki cinsiyet için de Türkiye’de sağlıklı yaşam beklentisinin, doğumda yaşam beklentisi gibi bir artış gösterdiği ve kaybedilen sağlıklı yaşam yıllarının, özellikle kadınlar arasında daha ileri yaşlara doğru ötelendiği gözlenmiştir. Ayrıca, sağlıklı yaşam beklentisinin, kaybedilen sağlıklı yaşam yılının da artması nedeniyle, doğumda yaşam beklentisine göre daha az arttığı gözlenmiştir. Bunlara ek olarak, bu çalışmada bulunan sonuçlar Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileriyle karşılaştırılarak çalışmanın veri kalitesinin ve yönteminin güvenilirliği incelenmiştir.Keywords : sağlıklı yaşam beklentisi, sağlıklı yaşam yılları kaybı, doğumda yaşam beklentisi, hayat tabloları, uzun ömürlülük