- Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi
- Vol: 13 Issue: 1
- TÜRK DİLİNDEKİ -GIR/-GUR FİİLDEN İSİM YAPIM EKİNİN YAPISI ÜZERİNE
TÜRK DİLİNDEKİ -GIR/-GUR FİİLDEN İSİM YAPIM EKİNİN YAPISI ÜZERİNE
Authors : Hac? Veli B??k?n, Mustafa Tanç
Pages : 239-249
Doi:10.30783/nevsosbilen.1172348
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2023-03-31
Article Type : Research
Abstract :Dil canlıdır. Sürekli değişmeler ve gelişmeler yaşar. Zaman içerisinde gelişme ve değişmelere bağlı olarak yeni kavramlar, yeni anlatım biçimleri ortaya çıkar. Dil, ortaya çıkan bu kavramları ve anlatım biçimlerini karşılamak için birtakım dil bilgisi şekilleri geliştirir. Türk dili de zaman içerisinde çeşitli gelişme ve değişmelerle karşılaşır. Bu durum, söz varlığında, cümle yapısında ve şekil bilgisi alanında kendini gösterir. Türk dilinde şekil bilgisi açısından ortaya çıkan, gelişen eklerden biri de ilk defa 15. yüzyılda Kıpçak ve Karluk boylarınca teşekkül ettirilen Çağatay Türkçesinde gördüğümüz fiilden isim yapım eki -GUr’dur. Ek, Çağatay Türkçesinde, fiil kök ya da gövdeleri üzerine gelmek suretiyle, onlardan geniş zaman sıfat-fiil ifadeli sıfatlar türeten bir fiilden isim yapım ekidir. Bu tarihî lehçede ek, genellikle tek heceli fiil kökleri üzerine gelir. Aynı zamanda, -mA- olumsuzluk eki ile genişletilmiş fiil gövdeleri üzerinde kullanılır. Adeta, bir sıfat-fiil eki gibi işlev görür. Türkmen Türkçesi dışında Oğuz Grubu Türk lehçelerinin geliştirmiş, benimsemiş ve tercih etmiş olduğu bir ek değildir. Daha ziyade, Karluk, Kıpçak ve Güney Sibirya Grubu Türk lehçeleri tarafından benimsenmiş ve tercih edilmiştir. Bu makalede, ekin tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki kullanımlarından hareketle köken yapısı üzerinde durulacaktır.Keywords : Türk dili, Fiilden isim yapım eki -GIr/-GUr, köken yapısı