- Mülkiye Dergisi
- Vol: 43 Issue: 2
- Davranışsal İktisat Deneylerinde Toplumsal Cinsiyet Temelli Farklar
Davranışsal İktisat Deneylerinde Toplumsal Cinsiyet Temelli Farklar
Authors : Umut Öneş
Pages : 411-434
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2019-06-28
Article Type : Research
Abstract :Davranışsal iktisatta kullanılan deneysel yöntemler sadece standart kuramın temel varsayımlarının deney ortamında test edilmesini sağlamamakta, aynı zamanda standart kuramlara göre her koşulda ve her kurumsal yapıda tutarlı ve değişmez kabul edilen tercihlerin deney kurgusundaki basit değişiklikler karşısındaki duyarlılığını da ölçebilmektedir. Bu açıdan, iktisadi laboratuvar ve alan deneylerinde gözlenen toplumsal cinsiyet temelli tercih farklılıklarının özel bir önemi vardır: Basit ve soyut deney kurgularında kadın ve erkek denekler arasındaki davranış farklılıklarının, deneylerin kurgulanış biçimleri ve deneklerin ait olduğu sosyo-kültürel yapılar göz ardı edilerek genelleştirilmesi, akademik çevreler dışında toplumdaki ve iş hayatındaki kadın-erkek eşitsizliği için bir meşruiyet aracı olarak kullanılmalarına yol açabilmektedir. Bu yüzden, bu çalışmada kadın ve erkeklerin deneysel ortamda sergiledikleri davranış farklılıkları; olası çerçeve etkilerine, toplum bilimsel ve kültürel etmenlere ağırlık verilerek ele alınmıştır. Genel olarak risk alma davranışı, rekabet karşısında tavır ve sosyal tercih deneylerinin sonuçları çerçeveleme etkilerinden ve deneklerin seçildiği toplumlardaki toplumsal cinsiyet normlarından büyük ölçüde etkilenmektedir. Risk alma davranışlarında gözlemlenen farklar, alınan kararların alındığı bağlama bağlıdır ve gerçek hayatta karşılaşılan iktisadi tercihler belli bir bağlam içinde tanımlandığından deney ortamındaki soyut şans oyunlarında sergilenen tavırların iş hayatında da sürdürüleceğini beklemek hatalı olabilmektedir. Ayrıca anasoylu toplum yapılarından gelen kadınların risk alma davranışının, ataerkil toplumlardan gelen kadınlarınkinden anlamlı düzeyde farklı olduğu da gösterilmiştir. Rekabet tercihi deneylerinde ise kadınların rekabetten kaçınma davranışının yarattığı potansiyel iktisadi verimlilik kaybı, kadınlara eşit temsil garantisi sunulduğunda ortadan kalkabilmekte, bu olumlu etki pozitif ayrımcılığın getirdiği iktisadi maliyeti de baskılayabilmektedir. Aynı zamanda, risk davranışında olduğu gibi, anasoylu toplumlarda kadınların rekabete erkeklerden daha istekli olduğuna dair bulgular, ataerkil toplumlardaki kadınların rekabetten kaçınma davranışının büyük ölçüde kültürel kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. Sosyal tercih deneylerinde, kadın deneklerin deney ortamındaki değişikliklere erkeklere nazaran daha duyarlı olduğu gözlemlenmiş, aynı zamanda kadın deneklerin diğer kadın deneklere gösterdiği ayrımcı tutumun denekler arası sosyal mesafe azaldığında ortadan kalktığı ve kadınlar arası dayanışmanın güçlendiği gösterilmiştir.Keywords : Toplumsal cinsiyet eşitliği, davranışsal iktisat deneyleri, risk, toplumsal tercihler, pozitif ayrımcılık