- Mülkiye Dergisi
- Vol: 43 Issue: 2
- Samir Amin’in Ardından Türkiye’de İktisat Tarihi Tartışmalarını Hatırlamak
Samir Amin’in Ardından Türkiye’de İktisat Tarihi Tartışmalarını Hatırlamak
Authors : Alp Yücel Kaya
Pages : 355-386
View : 10 | Download : 10
Publication Date : 2019-06-28
Article Type : Research
Abstract :12 Ağustos 2018’de vefat eden Samir Amin, Marksist ekonomi politiğin önde gelen isimlerindendi. Çalışmalarının odak noktası kapitalizmin, "bütünüyle dünyanın hali”nin, eleştirisiydi. II. Dünya Savaşı sonrasında kapitalizmin "çevre” ülkelere etkisini Marksist perspektifte ele alan ilk kapsamlı incelemeler ondan geldi; çalışmaları "çevre” ülke üniversitelerinde birçok nesli etkiledi ve tartışıldı. Sosyal bilimlere önemli bir damga vuran Amin, Türkiye’de 1970’ler ve 1980’lerde güncel siyaset bağlamına da oturan iktisat tarihi tartışmalarının kaçınılmaz kaynağı oldu. 1990’lı yıllarda iktisat tarihi de tartışmaları da akademik ve siyasi gündemden düşse de giderek daha fazla çalışması Türkçeye çevrildi. Makale Amin’in çalışmalarının Osmanlı ve Türkiye iktisat tarihine yansımalarını, iktisat tarihinin ve kuramsal tartışmaların gözde olduğu 1970’ler ve 1980’lerdeki etkisi bağlamında değerlendirmeyi amaçlıyor. Bunun için ilk önce Amin’in araştırma gündemini özetlenecek, sonrasında çalışmalarının Türkiye ile kesişme noktalarını (çeviri makaleler ve kitaplar ile insanlar bağlamında) gözden geçirilecek. Amin’le kesişmeler sıralandıktan sonra, çalışmalarının Türkiye’de iktisat tarihi yazıcılığına etkileri değerlendirilecek. Bunu da tartışma alanları yarattığı ölçüde, etkili olduğu kadar etkisiz olduğu noktaları da öne çıkararak, yapmayı hedefliyor. Bu çerçevede, Türkiye iktisat tarihi yazımını meşgul eden, Amin’in de araştırma gündeminde öne çıkan üç büyük başlığa odaklanıyor: azgelişmişlik ve emperyalizm; üretim tarzları ve toplumsal formasyonlar; köylülük ve küçük meta üretimi. İlk başlıkta, Amin’in kuramsal çerçevesinin, dünya sistemi analizi eşliğinde, Çağlar Keyder, Şevket Pamuk ve Fikret Başkaya’nın çalışmalarıyla (farklı derecelerde de olsa) Osmanlı ve Türkiye iktisat tarihi yazımına yansıdığı görülüyor; ikinci başlık altında Amin’in literatüre özgün, hatta oldukça ayrıksı, katkısını göz önüne alınca, Türkiye’deki çalışmaların da literatüre oldukça özgün katkı sundukları gözlemleniyor; üçüncü başlıkta ise, Amin ve Korkut Boratav’ın çalışmalarının birbirinden bağımsız gelişerek evrensel boyutta özgün katkılar sundukları tespit ediliyor.Keywords : Amin, iktisat tarihi, emperyalizm, üretim tarzları, küçük meta üretimi