- Mülkiye Dergisi
- Vol: 39 Issue: 3
- Genel Sağlık Sigortası ve Gelir Testi: Statü Eşitsizliğinden Gelir Eşitsizliğine
Genel Sağlık Sigortası ve Gelir Testi: Statü Eşitsizliğinden Gelir Eşitsizliğine
Authors : Nail Dertli
Pages : 271-304
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2015-10-23
Article Type : Other
Abstract :2000’li yıllarda Türkiye’de sağlık ve sosyal güvenlik alanında önemli bir yeniden yapılandırma süreci yaşandı. 2003 yılında uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programı sağlık hizmetlerinin örgütlenme biçimini temelden değiştirirken, 2004 yılında başlatılan sosyal güvenlik reformu çalışmaları 2006 yılında çıkartılan iki temel kanunda somutlaştırıldı: 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu mevcut sosyal güvenlik kurumlarını (Sosyal Sigortalar Kurumu-SSK, Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu- Bağ-Kur ve TC Emekli Sandığı) tek çatı altında birleştirdi. Ardından sosyal sigorta ilişkisi kurulabilen herkesi kapsayan ve sosyal güvenlik haklarına ilişkin norm ve standart birliği getireceği ileri sürülen bir sosyal sigorta kanunu (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu) çıkartıldı. Genel Sağlık Sigortası (GSS), sağlık ve sosyal güvenlik alanındaki bu yeniden yapılandırmanın ortak bileşenidir ve sosyal güvenlik sisteminde paradigmatik bir dönüşüme yol açan 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun içerisinde düzenlenmiştir. Sağlık hizmetlerinin finansmanının genelleştirilmesi mantığı çerçevesinde düzenlenen GSS, finansman açısından sosyal sigorta modeli üzerine inşaa edilmiştir ve Türkiye’de yaşayan herkesi zorunlu olarak sisteme dâhil etmektedir. Sistemdeki herkes, sağlık finansman yönteminin bir sonucu olarak ya doğrudan prim ödeme suretiyle ya da adına devlet tarafından prim ödenmesi koşuluyla, sağlık hizmetlerine erişebilmektedir. Buna göre; hangi statüde olurlarsa olsunlar (işçi, bağımsız çalışan veya kamu görevlisi) çalışanlar prime esas kazançları üzerinden prim ödemektedir. Çalışmayan, geliri olmayan ve ödeme gücü bulunmayanların primlerinin devletçe karşılanması öngörülmüştür. Gelir testi, bu kişilerin tespit edilerek çalışmayan ancak geliri/ödeme gücü olanlardan ayrılmasını sağlamaya yönelik teknik işlemi ifade etmektedir. Bu çalışma, genel sağlık sigortasının genelleştirilmesinin aracı olarak gündeme gelen gelir testi uygulamasını konu edinmektedir. Çalışmada, önce genel sağlık sigortasında primleri devlet tarafından karşılanacak kişileri belirlemekte başvurulan gelir testinin, gelir göstergelerine dayalı hedefleme tekniği olduğunun altı çizilecektir. Daha sonra, genel sağlık sigortasının finansman yöntemi ve temel özellikleri ele alınacaktır. Bu çalışmada, genel sağlık sigortasının finansman yöntemi ve kurumsal örgütlenmesinin, sağlık hizmetine erişimde gelir temelli bir tabakalaşmaya yol açtığını ileri sürecek ve gelir testinin bu eşitsizliğin inşasındaki rolünü tartışacaktır.Keywords : Genel sağlık sigortası, gelir testi, sosyal güvenlik reformu, gelir göstergelerine dayalı hedefleme, sağlık reformu.