- AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi
- Vol: 11 Issue: 31
- Gelenbevi Mekteb-i İdadisi’nin Mimarisi ve Bazı Mekânların İlk Keşfi Evvel İnşaat Defteri
Gelenbevi Mekteb-i İdadisi’nin Mimarisi ve Bazı Mekânların İlk Keşfi Evvel İnşaat Defteri
Authors : Burcu Öztürk Genç
Pages : 121-148
Doi:10.31126/akrajournal.1272622
View : 41 | Download : 31
Publication Date : 2023-10-06
Article Type : Other
Abstract :Osmanlı İmparatorluğu eğitim sistemi içerisinde 1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamasi’nin yayımlanmasıyla birlikte, 18. yüzyılda başlayan eğitimde modernleşme hareketi sağlam bir zemin üzerine oturtulmuştur. Modern eğitime ve Osmanlılık fikrine önem veren II. Abdülhamid (1876-1909) Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’nin uygulanmasını sağlamıştır. Bu dönemde rüşdiye, idadi ve sultanilerin açılmasına ve ülke geneline yayılmasına önem verilmiştir. Günümüzde Gelenbevi Anadolu Lisesi olarak anılan Gelenbevi Mekteb-i İdadisi de 1910/11’de kurulmuş ve 1913/14’te Sultanî seviyesine yükseltilmiştir. 1918’ de Sultanselim yangınında etkilenerek harap olan yapı, 1924’te tekrardan inşa edilmiştir. Osmanlı eğitim sistemi içerisinde idadilerin yeri içerik bakımından sıklıkla çalışılan konu-lardan birini teşkil etmektedir. Ancak 19. yüzyıl Osmanlı topraklarında tip proje olarak tanım-lanan bir usul ile yapılan idadi okul binalarının mimarlık tarihi kapsamında araştırılması nokta-sında, az çalışma görülmektedir. Bu çalışmada konu edinilen Gelenbevi Mekteb-i İdadisi’ne ait özgün plan ve cephe çizimleri, yapının mimarı ve inşaat mühendisini belirtirken, idadi binalarının mimarı konusunda da fikir vermektedir. Keşf-i evvel inşaat defteri ise yapının inşaatında kullanılan usuller, teknikler, malzemeler ve mekân tarifleri gibi detaylı bilgiler içermektedir. Ancak bu inşaat defteri yapının tamamını kapsamamakta olup, ana mekânlara sonradan eklenen bahçe birimleri, ıslak hacimler ve bazı tefriş elemanlarıyla kalan bazı ahşap işlerini ele almaktadır. İnşaat defterine ait verilerin incelenmesi Gelenbevi Mekteb-i İdadisi özelinde olduğu gibi aynı dönemde yapılmış olan diğer idadi binalarının inşaat süreçleri ve diğer teferruat hakkında fikir vermesi bakımından da önem teşkil etmektedir. Makale kapsamında ele alınan yapıya ait özgün plan ve cephe çizimleri ile keşf-i evvel inşaat defteri birlikte değerlendirildiğinde Gelenbevi Mekteb-i İdadisi’nin plan kurgusu, yapıda kullanılan malzemeler ve hatta malzemelerin markası, mimarlık ve mühendislik terimleri hakkında bilgi elde edilmesi bakımından önem arz etmektedir.Keywords : Gelenbevi Mekteb-i İdadisi, keşf-i evvel inşaat defteri, idadi binaları, Osmanlı mimarlık terimleri, idadi mimarları