- AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi
- Vol: 7 Issue: 18
- KEMAHLI HACI FEYZULLAH EFENDİ’NIN ÇEVİRİSİ İLE HÂLİD EL-BAĞDÂDÎ’NİN (1193/1779-1213/1798-99) CİBRÎL ...
KEMAHLI HACI FEYZULLAH EFENDİ’NIN ÇEVİRİSİ İLE HÂLİD EL-BAĞDÂDÎ’NİN (1193/1779-1213/1798-99) CİBRÎL HADÎS-İ ŞERÎFİ ŞERHİ
Authors : Birol YILDIRIM
Pages : 75-97
Doi:10.31126/akrajournal.528275
View : 15 | Download : 2
Publication Date : 2019-05-03
Article Type : Research
Abstract :Nakşbendiyye tarîkatının Hâlidiyye kolunun kurucusu Ebü’l-Behâ Ziyâüddîn Hâlid b. Ahmed b. Hüseyn eş-Şehrezûrî el-Kürdî 1193/ 1779 yılında Irak’ın Süleymaniye şehrine bağlı Karadağ kasabasında dünyaya gelir. Hâlid el-Bağdâdî olarak tanınır. Müellifin "Şeşangost” altıparmak lakabıyla tanınan babası Pir Mîkâil Efendi büyük ihtimalle Kâdirî tarîkatına bağlı bir sûfîdir. Annesi ise bölgenin ünlü bir sûfî ailesine mensuptur. Soyunun baba tarafından Hz. Osman’a ulaştığı rivayet edilir. İlk tahsilini memleketinde alır. Daha sonra bölgedeki diğer ilim merkezlerini dolaştıktan sonra Bağdat’a gider. Mantık ve kelâm ilimlerinde yoğunlaşan müellif, Vali Baban İbrâhim Paşa’nın müderrislik teklifini kabul etmez. Şeyh Abdülkerim Berzencî’nin 1213/ 1798-99 yılında vebadan vefat etmesi üzerine onun Süleymaniye’deki medresesinin sorumluluğunu üstlenerekburada yaklaşık yedi yıl müderrislik yapar. Siyasî otoriteye uzak durmasını sağlayan zühdü ve derin ilmiyle tanınır. Nakşbendiyye tarîkatı içinde kendisine nisbet edilen Hâlidiyye kolunu tesis eder. Nakşbendiyye ekolüne yeni görüşler katar. Geniş bir alana yayılan Hâlidiyye koluna mensup müntesipler, Osmanlılar lehindeki faaliyetleriyle öne çıkarlar. Bu ekol, Şiîliğin Irak’a ve Anadolu’ya sızmasına engel olduğundan Osmanlı Devleti tarafından yoğun bir şekilde desteklenmiştir. Hâlid el-Bağdâdî 1242/1827 yılında hac yolculuğu esnasında Şam civarında vebaya yakalanarak vefat eder. Kemahlı Hacı Feyzullah Efendi ( v. 1323/1905) tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olan Ferâ’idü’l-fevâ’id adlı bu eser, otuz beş varaktan ibarettir. Bilebildiğimiz kadarı ile eser ciddi bir hakkında mustakil bir çalışma yapılmamıştır.Keywords : Anahtar Kelimeler: Hâlid el-Bağdâdî, Eş’ârilik, Nakşbendiyye, Hâlidiyye