- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 15 Issue: 38
- BİR KIRIM TATAR EFSANESİ: KARADENİZ NEDEN DALGALIDIR?
BİR KIRIM TATAR EFSANESİ: KARADENİZ NEDEN DALGALIDIR?
Authors : Abonoz Küçük
Pages : 379-388
Doi:10.12981/mahder.1112811
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2022-06-12
Article Type : Research
Abstract :Bir iç deniz olan Karadeniz, Avrupa’nın güneydoğusunda Balkan ve Anadolu yarımadaları ile Doğu Avrupa ovaları ve Kafkasya arasında doğu-batı doğrultusunda uzanır. Tarih boyunca büyük uyarlıklar ve milletler tarafından kuşatılmış olan Karadeniz, bölge tarihi kadar dünya tarihi açısından da büyük bir öneme sahiptir. Stratejik konumu ve ekonomisi ile pek çok uyarlığa ve millete hayat veren Karadeniz, bu özelliği ile çok sayıda söylemelik ve anlatmalık türün konusu olagelmiştir. Söylemelik ve anlatmalık türlerde Karadeniz güzelliği, bereketi, cömertliği ve hamsisinin yanı sıra hırçınlığı ile de öne çıkar. Umudun, yaşamın, bolluk ve bereketin, kimi zaman dönüşü olmayan yolculukların ve inanışların kaynağı olan Karadeniz hırçın ve dalgalıdır. Onun bu hırçınlığı çevresini kuşatmış milletlere de sirayet etmiş gibidir. Karadeniz’in hırçınlığı ve dalgalı oluşu söylemelik ve anlatmalık türlerin başta gelen temalarından birisi olmuştur. Kimi efsaneler, Karadeniz’in bu hırçınlığını ve dalgalı oluşunu izah etmeye çalışmıştır. Elbette Karadeniz’in bu hırçınlığının ve dalgalı oluşunun bir sebebi olmalıydı. Neydi acaba Karadeniz’in bu birdenbire patlayan hırçınlığının sebebi? Kimler ya da nelerdi onu böylesine hırçınlaştıran? Genelde bütün doğayı, özelde ise Karadeniz’i canlı bir varlık olarak gören geleneksel dünya görüşü, bu soruya mutlaka bir cevap vermeliydi. Nitekim bazı anlatıların bu soruya cevap bulmak amacıyla oluşturulduğu görülmektedir. Bu anlatılardan biri de Kırım Tatarlarından derlenen "Ne İçün Kara Deñiz Dalgalı” (Karadeniz Neden Dalgalıdır?) adlı efsanedir. Çalışmada Kırım Tatarlarından tespit edilerek yayımlanan "Ne İçün Kara Deñiz Dalgalı” (Karadeniz Neden Dalgalıdır?) adlı efsane, geleneksel dünya görüşünün algıları, yorumları ve tanımları esasında değerlendirilmeye çalışılacaktır.Keywords : Karadeniz, Kırım, Anlatı, Efsane.