- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 14 Issue: 34
- ŞIK ROMANINDA ALAFRANGALIK SEMBOLİZMİ VE CANAVARLIK
ŞIK ROMANINDA ALAFRANGALIK SEMBOLİZMİ VE CANAVARLIK
Authors : Murat Gür
Pages : 742-763
Doi:10.12981/mahder.858429
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-10
Article Type : Other
Abstract :Bu çalışma Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Şık romanındaki alafranga/züppe tipi kurgusunun sembolik boyutu hakkındadır. Türk romanında söz konusu tipin ilk örneklerinden Şöhret’in, metinde alafrangalığın nesnesi bir köpek konumundaki Drol ile koşut biçimde kurgulandığı ileri sürülmüştür. Bu varsayım çerçevesinde erken dönem Türk romanının temel tiplerinden birine yönelik farklı bir yorumlama alanı açmak amaçlanmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm Şık’ın Türk edebiyatı tarihindeki yerinin sorgulanmasına ayrılmıştır. Romanın yayımlandığı günden beri yazarının ve metnin ilk eleştirmeni sayılabilecek Ahmet Mithat’ın görüşleri etrafında değerlendirildiği ve bu yüzden edebiyat tarihindeki yerinin yeniden konumlandırılması gerektiği tartışılmıştır. İkinci bölümde romanın başkahramanları olan Şöhret ve Drol’ün koşutluğu irdelenmiş ve böyle bir kurgunun nedenleri tartışılmıştır. Üçüncü bölümdeyse söz konusu sembolik boyutun aydınlatılması için canavarlık kavramına başvurulmuştur. İnceleme sonucunda Şöhret’in hikâyesinin bir tür kimlik anlatısı biçiminde değerlendirilebileceği görülmüştür. Züppenin köpekle koşutluğu da "biz” kimliğinin ötekine bakışını sergilemektedir. Böyle bir kurgu yazarın metin içi mesajlarıyla birlikte değerlendirilerek romanın aynı zamanda bir canavarlık anlatısı sunduğu tartışılmıştır. Şöhret’in canavar olarak kurgulanması 19. yüzyıldaki toplumsal dönüşüm sürecinin getirdiği korku ve endişelerinin bir yansıması biçiminde değerlendirilmiş ve kurgunun edebî olduğu kadar politik bir özellik de taşıdığı gösterilmiştir. Böylece çalışmada Şık romanının Osmanlı-Türk toplumunun yanlış Batılılaşmaya yönelik yerleşik algılarını yansıtan kurucu bir metin olduğu ortaya konulmuştur.Keywords : Canavarlaşma, Ötekilik, Züppe tipi, Türk Romanı, Hüseyin Rahmi