- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 13 Issue: 32
- OLGUNLAŞTIRMA YÖNTEMLERİ YÖNÜNDEN ZEN BİLGELERİ VE NASREDDİN HOCA ARASINDAKİ PARALELLİKLER
OLGUNLAŞTIRMA YÖNTEMLERİ YÖNÜNDEN ZEN BİLGELERİ VE NASREDDİN HOCA ARASINDAKİ PARALELLİKLER
Authors : Özgür Önal
Pages : 1441-1450
Doi:10.12981/mahder.809890
View : 11 | Download : 0
Publication Date : 2020-12-15
Article Type : Research
Abstract :Çalışmanın amacı, Nasreddin Hoca fıkralarının, Japon Zen geleneğindeki bilgelerin öyküleri ile paralel olarak incelenmesi ve bu iki uzak coğrafyanın öykülerindeki yöntem ve yaklaşımlardaki benzerliklerin ortaya konulmasıdır. İki farklı din ve iki uzak coğrafyanın ürettiği bu iki farklı yaşlı bilge adam temsilindeki öykülere baktığımızda, ilk fark edilen çarpıcı benzerlik, olgunlaştırıcı bir usul olarak ikisinin de mantıksal düşüncenin bittiği ve başka bir bilme halinin başladığı alana muhataplarını davet etmeleridir. Zıtlıkların birleşebildiği alan da diyebileceğimiz bu paradoksal alan; Nasreddin Hoca fıkralarından örnekle gölün maya tutabildiği, eşeğin aynı anda hem ahırda olduğu hem de olmadığı, komşunun verdiği kazanın doğurabildiği bambaşka bir gerçeklik boyutudur. Yine bu boyutta, Nasreddin Hoca’nın eşeğine ters binmesi için haklı bir sebebi vardır. Benzer olarak; Zen bilgeleri de kendi öğrencilerine zihinlerindeki kalıpları aşıp, özgürleşebilmeleri için "koan” adı verilen paradoksal bilmeceler vermektedirler. Zen ustası, bu bilmecelerle kimi zaman öğrencisini, tek elle yapılan alkışın sesini duymak gibi mümkün gözükmeyen deneyimlere davet ederken, kimi zaman da sıradan gündelik nesneleri ve olguları kelimelerdeki sınırlılığının ötesinde yeni bir anlayışla yeniden tanımlamaya yöneltir. Bunu yaparken, herkesçe kabul görmüş akılcı yanıtları asla kabul etmediği gibi, Nasreddin Hoca’nın hikâyelerindeki motifler gibi ilk bakışta komik ve saçma görünen ama derininde hiç de öyle olmayan yanıtları bekler. Çalışma, yöntem olarak, farklı bir bilgi alanından üçüncü bir tamamlayıcı objektif temel ihtiyacını da doğurmuştur. Coğrafi ve zamansal farklılıklara rağmen oluşan benzerlikler, "bir bilginin bir coğrafyadan diğerine fiziksel yoldan taşınması” gibi bir açıklamanın ötesinde bir dinamiği akla getirmiş ve buradan hareketle, Jung düşüncesinin "ortak bilinçdışı” kavramı konuyla bağlantılı bulunarak dahil edilmiştir.Keywords : paradoks, bütünlük, NAsreddin Hoca, fıkra, zen, ruhsal olgunlaşma