- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 12 Issue: 28
- SÖZÜN BÜYÜLÜ GÜCÜ: KIRGIZ TÜRKLERİNİN DESTANLARINDA ANT PRATİKLERİ
SÖZÜN BÜYÜLÜ GÜCÜ: KIRGIZ TÜRKLERİNİN DESTANLARINDA ANT PRATİKLERİ
Authors : Şule Gümüş
Pages : 1035-1051
Doi:10.12981/mahder.631483
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-12-20
Article Type : Research
Abstract :Ant, sözün inandırıcılığını arttırma ve herhangi bir konuda söz verme amacı güden, sözün kutsal gücüne dair inanışı yansıtan bir uygulamadır. Antlar, birtakım nesnelerden ve bazı ritüel davranışlardan yararlanarak karşıdakini ikna etmek amacıyla söylenen çoğu zaman kalıplaşmış sözlerden meydana gelen ikna sözlerinden oluşmaktadır. Diğer Türk boylarında olduğu gibi Kırgız Türklerinin inançlarında da andın önemli bir yeri vardır. Kırgız Türkleri ant içme uygulaması için "ant berüü, kasam içüü, şert bayloo” sözcüklerini kullanmaktadır. Sözün büyülü gücüne inanan Kırgız Türkleri andını yerine getirmeyenlerin, yalan yere ant içenlerin Kuday ve kutsal ruhlar tarafından cezalandırılacağına inanırlar. Ant içme esnasında yaptırım gücü olduğuna inanılan birtakım ritüeller uygulanmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı kişinin kendisine kargış vererek andı sağlamlaştırmasıdır. Bunun yanı sıra kılıç yalama, yırtıcı kuşların veya vahşi hayvanların tırnaklarını yalama, bir nesneyi kertme, ayı derisinin üzerine oturup ayı kafasını ısırarak ant içme, anttan sonra kurban kesme, kuruk veya kamçı sapı üzerinden atlama, demircinin körüğü üzerine ant içme gibi pratiklere başvurulur. Ayrıca Tanrı’yı, doğa olaylarını, silahı, ata ruhlarını anne sütünü, ekmeği ve tuzu kutsal kabul eden Kırgız Türkleri bunları şahit göstererek antlarını pekiştirirler. Bununla birlikte genellikle ak boz kısrak ya da kara koyun kesip kanına ellerini bulayarak ant içme geleneği Kırgız Türkleri arasında görülmektedir. İslam’ın kabulünden sonra ise Kuran’a el basma, Kuran’ı öpme pratiği yaygınlaşır. Kırgız Türklerinin inanç dünyasında ve sosyal hayatında yer alan bu uygulamalar destanlara da aynen yansımıştır. Bu çalışmada Kırgız Türklerinin ant ile ilgili inanışları, bu inanışlara bağlı olarak uyguladıkları ritüeller ve bunların Kırgız Türklerinin destanlarına yansımaları ele alınacaktır.Keywords : Kırgız Türkleri, mitolojik inanış, ant, ritüel, destan