DİVAN ŞİİRİNDE TOPRAK MOTİFİ
Authors : Muhittin Turan
Pages : 468-487
Doi:10.12981/mahder.526923
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2019-06-17
Article Type : Research
Abstract :Bütün canlılar için vazgeçilmez bir unsur olan ve dolayısıyla her zaman insanlığın gündemini meşgul eden toprak, hemen her kültürde olduğu gibi Divan edebiyatında da başat ögelerden biri olmuştur. Tabiatı inceleyerek, idealize edilmiş bir dünyayı şiirlerine aksettirmeye çalışan Divan şairleri, gerek renk, gerek şekil ve gerekse koku ekseninde hareket ederek, toprağı çeşitli sanatlarla, bilhassa da hüsn-i ta’lîl ve teşbih sanatlarıyla ele alarak, çok yönlü bir şekilde işlemişlerdir. Farklı anlam dünyalarıyla karşımıza çıkan toprak, Divan şairinin elinde mitolojik, folklorik, felsefî, dinî, fennî unsurlarla beslenmiş bir motif olarak karşımıza çıkmaktadır. İçerisinde mücevherler barındırması, ölüm ile ilişkilendirilmesi; kapı, at, gönül, sine, secdegâh, süvari, tavla oyuncusu, yatak vb. kavramlara benzetmelik olması, onu kültürümüzde dikkate değer bir unsur hâline getirmektedir. Ayrıca atasözleri, deyimler, inançlar ve âdetlerle birlikte ele alınarak geniş bir hayal dünyasına konu olmuştur. Bu yazıda, Divan şairlerinin benzetme ve hayal dünyalarında "toprak” motifinin nasıl şekillendiği ve dolayısıyla kültürümüzdeki tezahürü, farklı yüzyıllardaki divanların taranması suretiyle ortaya konmaya çalışılacaktır.Keywords : Toprak, motif, benzetme, hayal dünyası, divan şiiri