- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 11 Issue: 23
- ANADOLU VE KAFKASYA KAVŞAĞINDA GELENEKSEL BİR YILBAŞI KUTLAMASI: KALANDAR
ANADOLU VE KAFKASYA KAVŞAĞINDA GELENEKSEL BİR YILBAŞI KUTLAMASI: KALANDAR
Authors : Okan Alay
Pages : 96-110
Doi:10.12981/motif.477
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2018-09-22
Article Type : Research
Abstract :Dünyanın pek çok coğrafya ve kültüründe olduğu gibi Anadolu ve Kafkasya coğrafyasında da belli başlı takvimler ölçeğinde birbirinden farklı veya birbirine benzer yapıda "yılbaşı kutlaması” düzenlenir. Bu kutlamalardan biri de geleneksel "Kalandar” kutlamasıdır. Bu çalışmada Kalandarın takvimle ilintisi, kökeni, seyri, özellikleri değerlendirilmekte ve halk bilimi, halk kültürü açısından taşıdığı önem dikkatlere sunulmaktadır. Yüzyıllardır süregelen Kalandar kutlamalarında birçok kültürel değer, tarihsel süreç içinde bazı değişim ve dönüşümlere uğrasa da varlığını devam ettirerek günümüze ulaştığı saptanmaktadır. Kutlama boyunca şenlikler, seyirlik oyunlar, hediyeleşmeler, ilginç kostümler, ezgiler, halk dansları ve mani gibi pek çok somut veya soyut değer, sosyo-kültürel bir zenginlik olarak varlığını sürdürmektedir. Bu bağlamda birçok kadim halk inanışı ve ritüel yaşam imkânı bulur. Kutlamalarda pagan ögeler ve insan-doğa-yaşam kavramlarıyla ilintili olarak; yeniden doğuş, yenilenme, bereket, neşe ve paylaşım sıklıkla vurgulanan kavramlar/ögelerdir. İnsanlar birbirlerine hediyeler sunarak yakınlık kurmaya ve paylaşımı özendirmeye çalışır. Kutlamalarda adeta Kalandarla özdeşleşen "Karakoncolos” oyunu iyilik ve kötülük iyesinin varlığı, insan ve doğaüstü varlıkların mücadelesi, zaman ve koşulların gerçekliğinin bir temsili olarak icra edilir. Neticede modern dünya koşullarının her şeyi kendine benzeterek tükettiği bir dönemde, özünde pek çok kültürel değeri barındıran Kalandar geleneğinin devam ettirilmesi başlı başına önem arz ettiği tespit edilmektedir. Bu çalışmamızda da görüleceği üzere Kalandar ve ona dair inanış ve uygulamalar, başta halk bilim ve antropoloji olmak üzere birçok sosyal bilim disiplini için kayda değer bilgiler taşıdığı takdirlere sunulmaktadır.Keywords : Gelenek, yılbaşı kutlaması, Kalandar, Anadolu, Kafkasya