- Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
- Vol: 4 Issue: 8
- AHISKALI HASTA HASAN VE ONUN YARATTIĞI ÂŞIK MEKTEBİ
AHISKALI HASTA HASAN VE ONUN YARATTIĞI ÂŞIK MEKTEBİ
Authors : Ali Şamil Hüseyinoğlu
Pages : 267-289
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2011-12-01
Article Type : Other
Abstract :Ahıska yüzyıllarca Osmanlı devletinin bir sancağı olsa da 19. yüzyıldan Rusya tarafından işgal edildi. Anadolu ile Kafkas arasında köprü olan bölgeden zaman zaman Türkler sıkıştırıldı. Son olarak 1944. yıl Kasımın 14’de toplum olarak Kazakistan’a sürüldüler. Sürgün kültürümüze de ağır darbe oldu. Zamanın ünlü âşıklarından olmuş, sağlığında hak aşığı gibi tanınmış, evliya gibi saygı gösterilmiş, hakkında halk arasında efsaneler dolaşmış Hasta Hasan 20. yüzyılda unutturulmağa çalışılmıştır. Şuna sebep Osmanlı devletinin çöküşü, Sovyetler Birliğinin Türkiye’yle alakaları engellemesi, en sonda İkinci Cihan Savaşı yıllarında sınır boyu yaşayan Türklerin «hain» ilan edilerek ellikle doğma yurtlarından sürgün edilmesi olmuştur. Böylece Hasta Hasanın şiirlerinin toplanmasını, yayınlanmasını, araştırılmasını, âşıklar tarafından okunmasını engellemiştir. Onun çırağı Nuri'ye çıraklık yapmış Âşık Şenliğin şiirleri ise Türküye de toplanıp yayınlanmıştır. Aslında Hasta Hasan çok az sanatkara nasip olan bir makama yükselmiştir. O, Çıldır-Ahıska âşık mektebini yaratmıştır. Bu mektebin formalaşmasında İrfanı, Kul Karanı, Usta Pulat, Âşık Şenlik gibi sanatkarların rolü az olmamıştır. Sovyet döneminin yasaklarına rağmen 18-19. yüzyıllıklarda Ahıska bölgesinin Lebis köyünde (şimdiki Gürcistan Cumhuriyeti) yaşamış Hasta Hasanın şiirleri Anadolu’da, Kars’ta, hatta Türkistan’da da yayılmıştır. 1970’li yıllardan Hasta Hasan’ın ve çağdaşlarının şiirlerini toplamağa başlamışız. Kafkas’tan ve Kazakistan’dan topladığımız şiirleri basın için hazırlamış ve Hasta Hasan’ın ömür yoluna aydınlık getiren ön söz yazmışız. Bildiride Hasta Hasan hakkında Türkiye’de ve Azerbaycan'da yazılanlar incelenir bazı tartışmalı makamlar ortaya koyulur.Keywords : Ahıska Türkleri, Kazakistan’a sürgün, âşıklar, Hasta Hasan, Âşık Şenlik, Azerbaycan, Gürcistan.