FİRDEVSÜ’L-İĶBĀL’DE KİP VE KİPLİK KULLANIMLARI
Authors : Ergün Altun
Pages : 209-234
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2014-12-01
Article Type : Other
Abstract :Her metin, örtük veya açık, bağlı bulunduğu geleneğin, zamanının ve üreticisinin dünya görüşünden izler taşır. Yazarın kişisel tutumları (yakınlık-uzaklık, sempati-antipati, taraf olma-tarafsızlık, dilek, zorunluluk…) metne kişisel tutum işaretleyicileri aracılığıyla yansıtılır. Arap-Fars tarih yazma geleneğini takip eden Orta Asya tarih yazıcılığı geleneğinin önemli ünlerinden biri olan ve yazımına Şîr Muhammed Mîrâb Mûnis tarafından başlanıp Muhammed Rızâ Âgehî tarafından tamamlanan, son dönem Çağatay Türkçesinin önemli tarih eserlerinden biri olan Firdevsü’l-İkbal de gerek geleneğin gerek yazarlarının kişisel tutumlarının izlerini taşımaktadır. Metin üreticisinin iş, olgu, durum karşısındaki kişisel tutumlarını belirleyen dilbilgisi kategorisi kip (mood) ve kiplik (modality) terimleriyle karşılanmaktadır. Tarih metinlerinden ise olabildiğince nesnel bir dil kullanması beklenmektedir. Bu çalışmanın amacı Firdevsü’l-İkbal’de doğum, ölüm, tahta geçme, zafer kazanma, yenilgi gibi durumlarda kullanılan kip ve kiplik ifadeleri tespit etmek, gruplandırmak ve dönemin tarih yazıcılığının öznel-nesnel dil kullanımı hakkında yargılara varmaktırKeywords : Firdevsü’l-İkbal, kip, kiplik, doğum, ölüm.