- Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi
- Vol: 3 Issue: 1
- ETNO-SEKÜLER TASARIMDAN ETNO-DİNSEL TASAVVURA: "MAHZUN MABED"DEN CAMİİ KEBİRE AYASOFYA’NIN...
ETNO-SEKÜLER TASARIMDAN ETNO-DİNSEL TASAVVURA: "MAHZUN MABED"DEN CAMİİ KEBİRE AYASOFYA’NIN DÖNÜŞÜMÜ
Authors : Yusuf Ziya Bölükbaşi
Pages : 47-78
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2021-04-23
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, Türk sağını oluşturan milliyetçi, muhafazakâr ve İslamcı akımlarının ortak kimlik tasavvurundaki Ayasofya teması, tarihsel araştırma metodu çerçevesinde incelenmiştir. Ayasofya, erken Cumhuriyet döneminde resmi ideolojinin etno-seküler kimlik inşasına uygun bir şekilde 1934 yılında müzeye dönüştürüldü. Demokrat Parti iktidara geldikten sonra milliyetçi-mukaddesatçı yapılar, bu durumu eleştirmeye başladılar. Ancak Ayasofya salt bir eleştirinin ötesinde, Türk sağını oluşturan fikir akımlarının hepsinin ortak değer ve sembolü olarak bir "dava” haline dönüşmesi, dönemin mütefekkirlerinin yazıları sayesinde gerçekleşmiştir. Kimliksel açıdan buradaki temel vurgu, Ayasofya’nın Türklük ve Müslümanlığı simgeleyen ve Osmanlı tarihini yüceleştiren bir sembol olarak görülmesidir. Ayasofya, Fatih ve Fetih temelinde işlenen ve Osmanlı mirasını ön plana çıkaran, bu şekliyle Türklük ve Müslümanlığı birleştiren bir ikon olarak tasvir edilmiştir. Bu kimlik paradigması, "öteki" kimlik anlayışlarını da biçimlendirmektedir. İçerideki ötekiler, Türk modernleşmesi ve onu temsil eden Kemalizm, yani laiklik ve Batılılaşma olarak ifade edilmektedir. Dışarıda Kıbrıs sorunu nedeniyle Yunanistan-Hristiyanlık bu şekilde görülmektedir. İstanbul’un Fethinin 500. Yılı kutlama törenlerinden başlayıp 12 Eylül rejimine kadar süren dönemde Ayasofya konusu bu şekilde Türk sağı tarafından işlenmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açılış konuşmasındaki vurguları, Türk sağının Soğuk Savaş dönemindeki söylemlerini devam ettirmesi bakımından bir süreklilik taşımaktadır. Sonuç olarak Ayasofya’nın, Türk sağının ortak bir sembolü olduğu ve günümüzde dönüşen resmi ideolojinin etno-dinsel kimlik tasavvuruna uygun bir şekilde camiye dönüştürüldüğü söylenebilir.Keywords : Etno-dinsel kimlik, Ayasofya, Etno-Seküler Kimlik, Türk Sağı, Cumhurbaşkanı Erdoğan