- Milli Kültür Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 2
- TUVA DESTANLARINDA HAYVAN MOTİFİ: HAAN-TÖGÜLDÜR DESTANI ÖRNEĞİ
TUVA DESTANLARINDA HAYVAN MOTİFİ: HAAN-TÖGÜLDÜR DESTANI ÖRNEĞİ
Authors : Raşit Çöloğlu
Pages : 70-83
Doi:10.55774/mikad.1205572
View : 6 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Tuvalar Güney Sibirya’da Türk ve Moğol halklarıyla iç içe yaşayan kadim bir Türk boyudur. Haan- Tögüldür Destanı Türk ve Moğol destanlarının yapı ve motif özelliklerini gösterir. Destan, kahramanın evlenmek için çıktığı yolculuk, gösterdiği kahramanlıklar ve istediği kızı almak için katıldığı müsabakalar üzerine kuruludur. Bu özelliğiyle Türk-Moğol destanlardaki "kahramanın evlilik yolculuğu”nun geleneksel kurgu ve motif yapısına uygundur. Türk destanları hayvan motifi ve sembolik anlamı açısından zengindir. Destanda at, kahramanın yoldaşıdır, kahramana akıl verir, kahramanla birlikte şekilde değiştirir ve öldürülen sahibini diriltebilme becerisine sahiptir. Destanda kahramanın atları sıra dışı özellikler taşır. Destanda çok sayıda at donuna da yer verilir. Destandaki diğer bir hayvan da devedir. Deve kahramanın kendini ispatlaması için yoluna çıkan engellerden biridir. Haan-Tögüldür bu deveyi yenerek evlenmek için yapılan yarışlara katılabilir. Destanda kuş motifi Haan-Hereti kuşu şeklinde gizemli ve sembolik bir kuş olarak kendine yer bulmuştur. Destanda büyük ve küçükbaş hayvanlar bazı benzetmeler yanında daha çok etinden faydalanılan hayvanlar olarak yer almaktadır. Tuvalar şamanist ve Budist olmalarına rağmen Müslüman Türklerle benzer bir beslenme alışkanlığına sahiplerdir. Bu çalışma sonucunda Haan-Tögüldür Destanı’nda zengin bir hayvan motifinin yer aldığı ve hayvan motiflerinin diğer Türk boylarının destanlarındakiyle benzer olduğu ortaya konulmuştur.Keywords : Tuvalar, destan, Haan-Tögüldür, hayvan.