- Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 5
- Fadl b. Şâzân’ın "el-Îzâh fî Reddî alâ Sâ’iri’l-Fırak" Adlı Eserinde Sünnî Hilâfet/İmâmet ...
Fadl b. Şâzân’ın "el-Îzâh fî Reddî alâ Sâ’iri’l-Fırak" Adlı Eserinde Sünnî Hilâfet/İmâmet Anlayışına Yönelttiği Eleştiriler
Authors : Muhammed Mustafa Sancar
Pages : 169-193
Doi:10.5281/zenodo.4604933
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2021-03-15
Article Type : Research
Abstract :Hz. Peygamber’in vefatının ardından İslâm toplumunda ortaya çıkan ilk önemli münakaşa hilâfet/imâmet meselesidir. Hilâfet ve imâmet kavram-ları Hz. Peygamberden sonra Müslümanların din, dünya ve siyasî işlerini düzenleyecek en üst düzey makam için verilen bir kavramdır. Hz. Ebû Be-kir’in Sakife-i Beni Saide'de halife/devlet başkanı seçilmesi, seçilme şekli, nesebi ve fazileti etrafında münakaşaların başlamasına neden olmuştur. Hz. Ebû Bekir’den sonra gelen üç halifede de seçim ve meşruiyet tartışmaları yaşanmış, bu tartışmalar İslâm toplumunun siyaset anlayışını ve üslubunu etkilemiştir. İlk dört halifenin hilafetini içine alan süre Şîa ekolü hariç Müs-lümanlar nezdinde Hulefâ-i Râşidîn dönemi olarak kabul görmüştür. Kelâm eserlerinde hilâfet/imâmet bahsinin dinin rüknünden değil de fer’î mesele-lerden olduğu belirtilmiştir. Ancak Şîa ekolünün imâmeti ve imamların ro-lünü dini nasslara bağlama çabası, dolayısıyla bu mevzuyu i’tikâdî bir prob-lem olarak yansıtması, Sünnî Kelâm âlimlerinin de konuyu akâid/kelâm eserlerinde yer vermesine neden olmuştur. Ancak Sünnî âlimler Şiâ’nın hilâfet/imâmet ideolojisini ret maksadıyla incelemiş ve tartışmışlardır. Bu çalışmada, İslâm inanç esaslarını müdafaa görevi yüklenen kelâm ilmini Şiî perspektiften değerlendiren ve Şîa kelâm okulunun bir dönem liderliğini üstlenmiş önemli şahsiyetlerinden olan Fadl b. Şâzân’ın el-Îzâh fî Reddî alâ Sâ’iri’l-Fırak, adlı eserinde hilâfet/imâmet meselesinde Sünnî ve Sünnî gele-nek ile aynı düzlemde olan ekollere yaptığı eleştiriler ortaya konulmaya çalı-şılmıştır. Fadl b. Şâzân’ın imâmiyye Şîa’sı dışındaki ekollere ciddi eleştiriler-de bulunduğu ve kendi mezhebinin ideolojisini yansıttığı tespit edilmiştir. Ayrıca imâmiyye Şîa’sı dışındaki ekollerin kendi içinde bir paradoks yaşadı-ğını, söylem ve rivayetlerinin kendi ilkeleriyle de bağdaşmadığını ileri sür-düğü görülmüştür.Keywords : Kelam, Şia, Fadlb. Şâzân, Hilâfet