- Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 4
- Klasik Mantık Geleneğinde Kavramlar Arası Bağıntılar (İsferâyînî’ye Ait Risâle fî Nisebi’l-Erba‘a Ör...
Klasik Mantık Geleneğinde Kavramlar Arası Bağıntılar (İsferâyînî’ye Ait Risâle fî Nisebi’l-Erba‘a Örneği)
Authors : Hacı Kaya
Pages : 131-177
Doi:10.5281/zenodo.4026041
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2020-09-15
Article Type : Research
Abstract :Kavramlar arası bağıntılar, kavramların kaplam ve doğruluk değerleriyle ilişkili bağıntıları oluşturmaktadır. Bir kavramın diğer kavramlarla kaplamsal ve doğruluk bağıntıları ancak önerme bağlamları içerisinde açık edilebilir ve anlaşılabilir. Klasik mantık tarihinde kavramlar arası bağıntıların özel bir başlık altında işlendiği süreç sonraki mantık geleneği ile başlamaktadır. Bununla birlikte bu bağıntıların önceki mantık geleneğinde kavram mantığına yer veren metinler içerisinde serpiştirilmiş şekilde işlendiğini de ifade etmek gerekir. Doğrudan sonraki mantık geleneğine dolaylı olarak da önceki mantık geleneğine yaslanan, Risâle fî Nisebi’l-Erba‘a adlı risale kavramlar arası bağıntıya hasredilmiş küçük fakat özgün tarafı olan bir metin olarak karşımıza çıkmaktadır. Risale, her ne kadar içerisinde tartışmaya açık hatta hatalı denebilecek kimi değerlendirmeler ve kavram örnekleri barındırsa da onun özgünlüğü, klasik mantık geleneği birikimden özellikle sonraki mantık geleneği birikiminden çıkarımda bulunarak kavramlar arası bağıntılara ilişkin bir deneme çalışması olmasında yatmaktadır. Doğrusu klasik mantık biliminin kurucu isimlerinden sonra kaleme alınan eserler içerisinde kimi zaman özgün yaklaşımları içerisinde saklı bulunduran metinlerle de karşılaşmamız, bu metinlere ilişkin "öncesinin tekrarı metinler” şeklindeki genel değerlendirmeyi sorgulamaya açmaktadır. Zira ağırlıklı olarak mantık biliminin tarihi birbirine eklemlenerek günümüze kadar uzanan bir zincirin halkalarından oluşmaktadır. Bununla birlikte bu zincirin halkaları içerisinde kimi özgünlüklerin saklı durduğu görüşü, klasik mantık tarihi adına ileri sürülebilecek en isabetli görüş olmalıdır.Keywords : Mantık Geleneği, Kavram, Bağıntı, Kaplam, Doğruluk