- MetaZihin: Yapay Zeka ve Zihin Felsefesi Dergisi
- Vol: 4 Issue: 1
- Yanılsamanın Akla Yatkınlığı: Alternatif Olanaklar İlkesi, Özgür İrade ve Ahlaki Sorumluluk...
Yanılsamanın Akla Yatkınlığı: Alternatif Olanaklar İlkesi, Özgür İrade ve Ahlaki Sorumluluk
Authors : Kadir Kütükoğlu
Pages : 31-51
Doi:10.51404/metazihin.898110
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :Alternatif olanaklar ilkesi (–ki "PAP” olarak da adlandırılabilmektedir), genellikle bağdaşmazcı özgür irade ve başka türlü yapma olanağı kavrayışlarını tanıtlamak amacıyla çekirdek bir argüman içerisinde birinci öncül olarak kullanılır. Bu ilke, "Kişi ancak başka türlü yapabilseydi eyleminden ahlaki anlamda sorumlu olurdu” anlamına gelir. Söz konusu bağdaşmazcı çekirdek argümana karşı-cevap üretmek için Harry Frankfurt, 1969’da bir makale yayınladı. Onun çıkarımlarını ortaya koyma biçimi birtakım karşı-olgusal düşünce deneylerine dayanıyordu. Bu sayede alternatif olanaklar ilkesinin nasıl çürütülebilir olduğunu gösterecekti. Söz konusu makale, sırasıyla şu dikkat çekici düşünceleri içeriyordu: (1) Özgür irade alternatif olanakları gerektirmez. (2) Kişi başka türlü yapma olanağından mahrum olsa bile eyleminden ahlaki anlamda sorumlu olabilir. (3) Zorlama ahlaki sorumluluğu dışlamaz. Bu çalışma ilkin, "PAP”ye ilişkin bir çözümleme sağlarken sonrasında Frankfurt’un taraf tuttuğu konum nezdinde bağdaşırcılığın gözden geçirilmiş bir tanımı gerektirdiği önerisinde bulunmaktadır.Keywords : Harry Frankfurt, alternatif olanaklar ilkesi, özgür irade, başka türlü yapma olanağı, nedensel belirlenimcilik, bağdaşırcılık, bağdaşmazcılık, ahlaki sorumluluk