- Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tarihi ve Folklorik Dergisi
- XI. National Conference on the History of Turkish Pharmacy 25-28 May 2014 Special Issue
- BİTKİSEL DROGLARIN AKTAR-ECZÂHÂNE-ECZANE SERÜVENİ
BİTKİSEL DROGLARIN AKTAR-ECZÂHÂNE-ECZANE SERÜVENİ
Authors : Selin Aktar, Gözde Elgin Cebe
Pages : 45-46
View : 9 | Download : 6
Publication Date : 2014-09-01
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Anadolu’da drog ihtiyacı aktarlar tarafından karşılanmaktaydı. Aktar; ilaçların yapılmasında kullanılan doğal kaynaklı hammaddeleri satan kişiler için kullanılan genel bir terimdi. Bu terimin Arapça "Attâr” (güzel kokular satan) veya "Akkar” (devaların aslı ve kökeni) kelimelerinden geldiği kayıtlıdır. Aktarlar "Üstad Aktarlar”, "Gezici Aktarlar” ve "Yahudi Aktarlar” olarak 3 gruba ayrılıyordu. Ayrıca nadir drogları bulunduran "İnce Aktarlar” bulunmaktaydı. 19. yüzyılda eczanelerin açılması, tedavi alanına hazır ilaçların girmesi, bazı aktarların hazır ilaç satmaya başlamaları eczaneler ile aktarlar arasında büyük bir rekabetin oluşmasına neden oldu. Bu karışık dönemden sonra, ilaç yapımı ve satışının sadece eczanelere bırakılması amacıyla, 1885 yılında "Attarlar ve Kökçüler Nizamnamesi” yayınlandı. Bu nizamname ile aktarların zehirli drog ve bileşikleri, terkibi gizli ilaçları ve tıbbi müstahzarları satmaları ve hekim reçetelerine göre ilaç hazırlamaları yasaklandı ve sadece belli drogları satmalarına izin verildi. 1800-1923 yıllarını kapsayan "Osmanlı Eczacılığı” döneminde eczacılar, halkın ilaç gereksinimini karşılamış ve tıbbi müstahzarlar hazırlayarak halk sağlığının korunmasına hizmet etmişlerdir. Bu dönemde eczâhânedeki droglar, üzerinde Fransızca veya Latince isimleri yazılı çekmeceler içinde bulunmaktaydı. Zamanla hazır ilaçların tedavi alanına egemen olmasının bir sonucu olarak, eczacının "ilaç yapma” görevi büyük oranda "ilaç satma” şekline dönüşmüştür. Bu değişikliğe bağlı olarak da, ilaç hammaddesi ve ilaç hazırlama laboratuarı olan "eczâhâne”, bir ilaç satış yeri olan "eczane” şeklini almıştır. Günümüzde bitkisel droglar sınırlı sayıda eczane tarafından halka ulaştırılmakta, genellikle kontrolsüz bir şekilde aktar veya benzeri yerlerde satılmaktadır. Droglar ve bitkisel kaynaklı ürünler sadece eczanede, eczacı tarafından halka ulaştırılmalı ve hekime danışılmadan kullanılmamalıdırKeywords : Bitkisel drog, aktar, eczane