- Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tarihi ve Folklorik Dergisi
- Lokman Hekim Journal 2013; Supplement Special Issue
- EKMEĞİN TARİHİ VE HEKİM HACI PAŞA’NIN "MÜNTAHAB-I ŞİFA" ESERİNDE EKMEK BAHSİ
EKMEĞİN TARİHİ VE HEKİM HACI PAŞA’NIN "MÜNTAHAB-I ŞİFA" ESERİNDE EKMEK BAHSİ
Authors : Nazan ERENOĞLU
Pages : 51-52
View : 4 | Download : 3
Publication Date : 2013-09-01
Article Type : Research
Abstract :Ekmeğin tarihi, insanlığın tarihi kadar eskilere dayanıyor. MÖ 4300 yıllarında değirmencilik ve fırıncılık sanatının icra edildiği, yapılan kazılardan anlaşılmıştır. Eski devirlerde insanların yiyeceklerini herhangi bir işleme tabi tutmadan tükettikleri biliniyor. Bunun istisnası belki de buğday ve undan üretilen ekmekti. Yapılan araştırmalar Babilliler’in MÖ 4000 yıllarında fırınlarda ekmek pişirmeyi bildiğini ortaya koyuyor. Ancak ne tür bir ekmek yaptıkları bilinmiyor. Mayalı ekmek, ilk kez MÖ 1800 yıllarında Eski Mısırlılar tarafından tesadüfen bulunmuştur. Mısırlıların, ekmeğin zenginleştirilmesinden haberdar oldukları, ekmeğe bal, hurma gibi maddeler kattıkları tespit edilmiştir. Ekmek yapım sanatı Akdeniz ülkelerine Eski Mısır’dan yayılmıştır. Eski Yunanlılar, MÖ VIII. yüzyılda ekmeği Mısırlılardan öğrenmiş-lerdir. Daha sonra Romalılar zamanında ekmekçilik oldukça geliş-miş ve büyük ticari fırınlar yapılmıştır. MÖ 312 yılında Roma’da 254 fırının olduğu ifade edilmektedir. Ekmeğin gramajını ve fiyatını kanunlarla belirledikleri de yine bazı kaynaklarda yer almaktadır. Eski uygarlıklarda köy ve kırsal alanda yaşayanların ekmeklerini evlerindeki fırın veya tandırlarda yaptığı bilinmektedir. Geçmiş yüzyıllarda da kentlere olan göç nedeniyle ev ekmeği giderek yerini ticari fırın ekmeklerine bırakmaya başlamıştır. Fırıncılar yıllar boyu ekmeği kabartmak için fermantasyona bağlı kalmışlar, bir önceki hamurdan aldıkları hamuru aşı olarak kullanmışlardır. Ekmek yapma sanatı, Orta Avrupa’ya ve Avrupa’nın diğer ülkelerine ise çok sonraları, güneyden yayılmıştır. Ekmek yapımında sadece buğday kullanılırken daha sonra çavdar ve diğer tahıllar da kullanılmaya başlanmıştır. Avrupa’da XV. yüzyılda beyaz ekmek yapımı başlamıştır. O yüzyıllarda beyaz ekmeğin altın değerinde kıymetli olduğu, sadece zengin sınıfın alıp tükete-bildiğine ait kaynaklar bulunmaktadır. Öyle ki, bazı kaynaklarda 18 ekmeğe karşılık bir ev alındığı yer almaktadır. XV. yüzyılda çağının ünlü hekimlerinden, Hacı Paşa adıyla da bilinen Celalüddin Hızır’ın koruyuculu hekimlik konusunda yazmış olduğu bir tıp kitabı "Müntahab-ı Şifa’da” ekmek ile ilgili bir bölüme yer vermiştir. Mikro organizmaların ve mayanın keşfinden sonra XIX. yüzyılda ticari boyutu daha çok önem kazanmış ve bu aşamadan sonra da ekmek artık bir sanayi dalı haline gelmiştirKeywords : Ekmek, Tarihçe, Hekim Hacı Paşa, Müntahab-I Şifa