- Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tarihi ve Folklorik Dergisi
- Lokman Hekim Journal 2013; Supplement Special Issue
- XIX. Yüzyıldan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Gaziantep’deki Sağlık Kuruluşları
XIX. Yüzyıldan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Gaziantep’deki Sağlık Kuruluşları
Authors : Uğurol BARLAS, İbrahim BAŞAĞAOĞLU
Pages : 20-21
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2013-09-01
Article Type : Research
Abstract :Gaziantep, yüzlerce yıllık kültür mirasını, Orta Asya’dan Gaziantep’e göç eden Türkmen oymaklarının devamlı gelişleri ile kültürel çeşitliliği özümseyerek evrensel hale getirmiştir. Gaziantep’in nüfusu 1885 yılında 150.162’dir. Bunun 89.769’u Türk, 14.466’sı Ermeni, 860’ı Yahudi ve 67’ si de Rum’dur. Gaziantep’te 1848 yılına kadar tıp fakültesi mezunu doktor yoktur. Gaziantepliler hastalıkları geleneksel yöntemle tedavi etmiştir. Gaziantep’in ilk diplomalı doktoru Board Misyon grubuna bağlı Dr. Azariah Smith’dir. Dr. Smith ve onlarca Amerikalı takipçisi Gazianteplilere çağdaş tedavi yöntemlerini tanıtmıştır. Amerikalıların Gaziantep’te kurdukları "Merkezi Türkiye Koleji” ile 1873’ten 1895 yılına kadar yüzlerce doktor, eczacı, diş hekimi yetiştirmiştir. Tıp Fakültesi, başta Gaziantep olmak üzere Güneydoğu Anadolu’ya şifa dağıtmış, Gaziantepli genç kuşaklara da örnek olmuştur. 1879’da kurulan tıp fakültesi hastanesi günümüzde "SEV Amerikan Hastanesi” olarak Gazianteplilere hizmet vermektedir. İngilizler 15 Ocak 1919’da Mondros Mütarekesi’ne dayanarak Gaziantep’i işgal etmiştir. 29 Ekim 1919’da İngilizlerin yerini Fransız işgal kuvvetleri almıştır. Böylece on bir buçuk ay sürecek olan "Antep Savaşı” başlamıştır. Şehir devamlı top ateşine tutulup uçak ve tanklarla saldırıya uğramıştır. Gaziantepliler Şeyh camisini ve ona bitişik evleri hastane haline getirmiştir. Op. Dr. Mecid Barlas başkanlığında Dr. İbrahim Söylemez, Dr. Şahap Bey ve Belediye Eczacısı Şerif Bey burada görev yapmışlardır. XIX. yüzyılda Gaziantep’teki tüm doktor ve eczacılar azınlıklara mensuptur. Ancak XX. yüzyıl başlarında Türk doktorlar geçici olarak Gaziantep’te görev yapmışlardır. Gaziantep’te görev yapan ilk diplomalı Türk doktor 1909’da Belediye Tabibi olan Dr Abbas Efendi’dir. 1907’den önce şehirde görev yapan ebeler hep azınlık veya Amerikalılar iken 1907’de ilk defa diplomalı Türk ebe olarak Nefize ve Nursiye Hanımlar atanmıştır. Gaziantep Belediyesi, 1897’de 35 yataklı Guraba Hastanesi adı ile bir hastane kurdu. Bir süre sonra adı Belediye Hastanesi olarak değiştirildi. İki ayrı binadan oluşan bu hastane Antep Harbi sırasında üzerlerinde Kızılay Bayrağı olmasına rağmen top ateşi ile tümüyle yerle bir edilmiştir. Ölmekten kurtulan yaralı savaş gazileri ise Dr. Mecid Bey’in hastanesine taşınmıştır. Düşman kovulduktan sonra Belediye, hastaneyi yeniden aynı yerde yapmıştır. 1928 yılında da Belediye Hastanesi, Gaziantep Özel İdaresine devredilip "Memleket Hastanesi” adını almıştır. Gaziantep göç yolları üzerinde olduğundan veba, kolera, çiçek, tifo, trahom, frengi ve cüzzam gibi hastalıklar sıkça görülmekteydi. Belediye 1879’da çiçek salgını sırasında Op. Dr. Bekir Efendi ile anlaşıp geçici olarak Gaziantep’te bir yıl çalıştırmıştır. Gaziantep’te trahom çok yaygın bir hastalık olmasına karşın bu hastalıkla mücadele çalışmaları ancak Cumhuriyetle birlikte başlamıştır. Gaziantep ve çevresinde trahom hastaneleri ve dispanserleri kurulmuştur. Ayrıca Gaziantep’te başta frengi olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklar yaygındı. Bu nedenle Cumhuriyetle birlikte belediye, 20 yataklı "Zührevi Hastalıklar Hastanesi” kurmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra resmi sağlık kuruluşlarının yanı sıra Özel Hastaneler de kurulmuştur. Operatör Doktor Mecid Barlas bölgede tek röntgen cihazına sahip 20 yataklı "Mecid Barlas Hastanesi”ni ve Kadın Doğum Uzmanı Operatör Doktor Saip Safi Bey de halkın "Doğumevi Hastanesi” dediği 20 yataklı özel hastaneyi kurmuştur. Çalışmamızda XIX. yüzyıldan Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Gaziantep’teki sağlık kuruluşları ve bu alanda hizmet verenler ele alınacaktırKeywords : Gaziantep, Sağlık kuruluşları