- Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tarihi ve Folklorik Dergisi
- Vol: 4 Issue: 3
- TÜRK-İSLAM TIBBINDA SAFRANIN YERİ
TÜRK-İSLAM TIBBINDA SAFRANIN YERİ
Authors : Leyla PAŞAYEVA, Halil TEKİNER
Pages : 11-15
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2014-12-01
Article Type : Review
Abstract :Dünyanın en pahalı baharatı olan safran, Crocus sativus L. (Iridaceae) çiçeklerinin stigmalarından elde edilir. Bitkiye karakteristik özelliğini veren bileşikler arasında krosin, pikrokrosin ve safranal yer almaktadır. Son 10 yılda yapılan araştırmalarda safranın antienflamatuar, sitotoksik, antikanser, antikonvulzif, antihipertansif, antidepresan, antioksidan, antitussif, afrodizyak ve immunomodülatör etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Bitkinin zengin içeriği, etkin dozda düşük toksisite göstermesi ve hastalıklar üzerine farklı mekanizmalardan etki etmesi nedeniyle yeni ilaç geliştirmek için doğal kaynak olabileceği düşünülmektedir. Tarihi kaynakların incelenmesi sonucunda safranın, dünyanın en eski baharat ve tıbbi bitkilerinden biri olduğu görülmüştür. Bu bitki antikçağdan beri dünyanın farklı bölgelerinde dini törenlerde, halk tababetinde ve mutfak kültüründe kullanılmaktadır. Osmanlı tıbbında dört hılt (humoral patoloji) teorisine göre sıcak ve kuru tabiata sahip olduğu kabul edilen safrandan Edviye-i Müfrede (XIV. yy), Tabiatnâme (XIV. yy), Ebvâb-ı Şifâ (XIV. yy), Yâdigar (XV. yy) ve Kemaliyye (XVI. yy) gibi birçok Türkçe tıp yazmasında da "za’feran” adıyla bahsedilmekte ve uykusuzluk, baş ve göz ağrıları, iktidarsızlık, vb. hastalıklara karşı kullanımı önerilmektedir. Bu çalışmada safranın Azerbaycan, İran ve Türk tıp tarihi ve folklorik tıbbındaki yeri araştırılacaktırKeywords : Bitkisel tıp, Safran, Tıbbi yazmalar (Medikal metinler), Tıp tarihi