- Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Issue: 4
- GELENEKSEL TÜRK SANATINDA ÇERÇEVE KAVRAMI VE KOMPOZİSYON ŞEMALARI
GELENEKSEL TÜRK SANATINDA ÇERÇEVE KAVRAMI VE KOMPOZİSYON ŞEMALARI
Authors : Lale AVŞAR
Pages : 43-61
View : 15 | Download : 4
Publication Date : 2018-12-30
Article Type : Research
Abstract :Görsel sanat örneklerinin değerlendirilmesinde kompozisyon ilkesi veya başka bir deyişle süslemenin mevcut zeminde düzenleme şekli ve mantığı büyük önem taşımaktadır. Geleneksel kültürlerde belli kıstaslara tabi olarak kendini ortaya koyan kompozisyonlar, ikonografi tarzı, konu ve motif tercihleri gibi belirleyici muhteva ve öneme sahiptirler. Sanat geleneklerinin gelişme aşamalarıyla yakından ilintili olan kompozisyon prensipleri sürecin mantıksal sonucu olarak görülmeli ve bu kapsamda ele alınmalıdırlar. Milli kültürlerde konu havuzunun ve bu konulara yüklenen anlamların belirlenmesi, tasvir ikonografisinin yerleşmesi, motif yelpazesinin oluşması ve anlamlarla birleşmesi gibi aşamaları takip ederek ortaya çıkan kompozisyon ilkelerinin şekillenmesi, maddi sanat ürünlerinin sahip oldukları işlevsellik, form, renk, malzeme özellikleri, sanat ekolü ve kültürel gelenek gibi çeşitli hususlarla çok özel ve komplike ilişkiler kapsamında gerçekleşmiş olmalıdır. MÖ. 1. binyıl İskit çağında genel hatları belirlenmiş olan Türk görsel sanat dilinin temel öğelerinden olan kompozisyon mevhumu yakından irdelendiğinde, çeşitli konu alt başlıkları arasında çerçeve kavramının diğerlerine göre daha ağır bastığını görüyoruz. Bu kavram, görselin belli sınırlar içinde yerleşme şekli ve bu uygulama sırasında takip edilen sabit kıstaslarla ilintilidir. Bu çalışmada, tarihin Erken çağlarından Osmanlı dönemine kadar köklü değişim yaşamadan ayakta kalan Türk görsel sanat geleneğindeki çerçeve ögesi kompozisyon kavramı kapsamında ve görseller eşliğinde incelenerek ilgili tipoloji oluşturulmaya çalışılmıştır.Keywords : Geleneksel Türk sanatı, süslemede kompozisyon ve çerçeve kavramları ve şemaları