- Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi
- Vol: 9 Issue: Special Issue
- Covid-19, Kapitalizm ve Devletin Düzenleyici Rolü
Covid-19, Kapitalizm ve Devletin Düzenleyici Rolü
Authors : Neslisah Leman Başaran Lotz
Pages : 116-135
Doi:10.14782/marmarasbd.940161
View : 16 | Download : 10
Publication Date : 2021-11-17
Article Type : Research
Abstract :Bu yazı Robert Boyer’nin Les capitalismes à l'épreuve de la pandémie (Pandemi Sınavında Kapitalizmler) kitabından yola çıkarak son on yıllarda kapitalizmin yönelimlerinin Covid-19 krizi ile ne tür sonuçlar doğurduğunu ve devletin bu süreçte nasıl bir rol oynadığını inceliyor. Yazı, regülasyon teorisinin krizler, kurumlar ve özel olarak da devletin ekonomideki rolüne dair analizleri çerçevesinde Covid-19’un yarattığı ekonomik ve toplumsal krize nasıl yaklaşılması gerektiğini ele alıyor. Yazıda ayrıca, regülasyon teorisinin tespitleri, eleştirel siyasal iktisat alanında çalışan diğer iktisatçı ve sosyal bilimcilerin pandemi ve kapitalizm ilişkisine dair değerlendirmeleri ile karşılaştırılıyor. Yazıda, bir yandan pandemiden önce kapitalizmin kriz dinamikleri öte yandan da Covid-19 pandemisi ve pandemiye karşı alınan önlemlerin mevcut sisteme etkisi tartışılıyor. Yazının ön plana çıkardığı tespitlerden biri, Covid-19’un yeni bir kriz ortaya çıkarmadığı, kapitalizmin on yılı aşkındır içinde bulunduğu krizi derinleştirdiği yönündedir. Yazıda ayrıca sağlık krizinin, kapitalizmin mekanizmaları dolayısıyla ortaya çıktığı ve yine o mekanizmalar dolayısıyla çözülemediği irdeleniyor. Yazının temel sorunsalı kapitalizmde devletin rolünün nasıl tanımlanması gerektiği ve günümüz ekonomik sisteminde devlet müdahalesinin istisnai olup olmadığıdır. 1980’ler sonrası dünyada ve Türkiye’de etkili olan neoliberal söylem ve politikalara devletin küçüleceği ve ekonomik alana giderek daha az müdahil olacağı düşüncesi hâkim olmuştur. Oysaki 2008 krizi ve şimdi de Covid-19 pandemisi, devletin düzenleyici rolünün azalmadığını bilakis arttığı göstermektedir. Bu yazının amacı da regülasyon ekolünün pandemi vesilesiyle yaptığı değerlendirmeleri gündeme getirerek, kapitalizmde devletin düzenleyici rolünün ve ulus-devletin belirleyiciliğinin altını çizmek ve Türkiye kapitalizminin gelişiminde devletin rolü konusundaki değerlendirmelere teorik ipuçları sunmaktır. Yazının ortaya koyduğu tespit, pandemi sürecinde bir taraftan ulusaşırı şirketler güçlenirken öte yandan da ulus-devletlerin ekonomi üzerindeki etkisinin artmasıdır. Özellikle hükümetlerin almak durumunda kaldığı ekonomik tedbirler sosyal devletin gerekliliğini yeniden gündeme getirmiştir. Bu da regülasyon teorisinin iddiası ile uyumludur: devletin çeşitli kurumsal şekillenmeler ile müdahil olmadığı, salt piyasa kurallarına göre işleyen bir kapitalizm en azından krizler söz konusu olduğunda sürdürülebilir değildir.Keywords : Covid 19, Pandemi, Regülasyon Teorisi, Siyasal İktisat, Neoliberalizm, Kapitalizm