- Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 64 Issue: 64
- Ramazan Çöklü. Fıkıh Usûlü Kelâm İlişkisi Hicrî 4. Asır Usûlcülerinin Âm Lafızlarla İlgili Yaklaşıml...
Ramazan Çöklü. Fıkıh Usûlü Kelâm İlişkisi Hicrî 4. Asır Usûlcülerinin Âm Lafızlarla İlgili Yaklaşımlarının Tahlili (Cessâs, Bâkıllânî ve Kadî Abdülcebbâr Mukayesesi). Ankara: Fecr, 2022, 300 Sayfa.
Authors : Ali Butur
Pages : 99-103
View : 30 | Download : 28
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Türkiye akademisinde fıkıh usulüne dair son yıllarda yapılan çalışmaların önemli bir kısmı, fıkıh usulünün kelâm ilmiyle olan bağlantısına ve etkileşimine yoğunlaşmaktadır. Bu tür çalışmalardan biri de, Ramazan Çöklü’nün \"Fıkıh Usûlü Kelâm İlişkisi Hicrî 4. Asır Usûlcülerinin Âm Lafızlarla İlgili Yaklaşımlarının Tahlili (Cessâs, Bâkıllânî ve Kâdî Abdülcebbâr Mukayesesi)\" başlıklı eseridir. Bu eser yazarın doktora tezine dayanmaktadır. Çalışmanın temel amacı, fıkıh usulü ile kelâm ilminin ve hatta dil bilimin ilişkisini, usul eserlerindeki umum lafızlarla alakalı tartışmalar ekseninde incelemektir. Yazar farklı ilmi gelenekleri ve birbirlerine büyük oranda rakip ekolleri temsil eden, aynı devirde yaşamış üç farklı âlimin umum lafızlarla alakalı anlayışlarını mukayese ederek, konunun daha iyi anlaşılmasını hedefler. Bu kapsamda yazarın eserde incelediği âlimlerden ilki, kelamî açıdan hangi ekole bağlı olduğu hakkında literatürde net bir bilgi bulunmayan, fıkıh ve usul alanında ise Hanefiliğin kendi döneminde temsilcisi konumundaki Ebû Bekr el-Cessâs (ö. 370/981)’tır. Mukayesede yer alan diğer bir âlim ise yaşadığı dönemde, amelde Mâlikî mezhebinin ve itikadî olarak ise Eşʻârî düşüncenin öne çıkan isimlerinden Ebû Bekr el-Bâkıllânî (ö. 403/1013)’dir. Son olarak yazarın yapmış olduğu mukayese işleminde, genellikle kaynaklarda amelî mezhebi itibariyle Şafiî olarak ifade edilen, Muʻtezilî düşüncenin hicrî dördüncü ve beşinci asırdaki gözde imamı Kâdî Abdülcebbâr (ö. 415/1025) da merkezi bir konumda bulunur. Yazar incelemelerinde usul, kelâm ve dil arasında sıkı bir etkileşimin bulunduğunu ortaya koymayı hedeflemiştir. Hatta metinde, fıkıh usulünün oluşumundaki temel dinamikleri, kelâmî düşüncede yer alan ideler şeklinde sunduğunu söyleyebiliriz. Eserde umum görüşünün dayandığı kelamî konular, âm lafızların delaletine dair tartışmalar ve bu meselelerle doğrudan irtibatlı olarak kaynaklarda yer alan yaygın tartışmalar da ele alınmıştır.Keywords : Fıkıh Usulü, Kelâm, Umum, Tahsis, Cessâs, Bâkıllânî, Kadî Abdülcebbâr