- Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 52 Issue: 52
- Usûl Anlayışı Çerçevesinde Debûsî’nin Kelâmî Eğilimi
Usûl Anlayışı Çerçevesinde Debûsî’nin Kelâmî Eğilimi
Authors : Hacer Yetkin
Pages : 27-59
Doi:10.15370/maruifd.333524
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2017-06-15
Article Type : Research
Abstract :Öz: Hanefî usûlcü Kadı Ebû Zeyd ed-Debûsî (ö. 430/1039), V./XI. asırda, Hanefî usulü- nün klasiklerinin ortaya çıkmasından hemen önce Mâverâünnehir’de yaşamıştır. Onun yaşadığı dönemde Hanefîliğin Irak ekolü gittikçe etkisini kaybederken, mezhebin entelektüel birikimi Mâverâünnehir’e doğru kaymaya başlamıştı. Debûsî, işte bu Irak-Mâ- verâünnehir ekolleşmesinin ayrım noktasında yer alır. Mâverâünnehir Hanefîliğinin temsilcisi olan Ebü’l-Muîn en-Nesefî (ö. 508/1115), Alâüddîn es-Semerkandî (ö. 539/1144) gibi bazı âlimler, Mutezilî görüşlere yakınlığı ile bilinen Irak ekolünü takip ettiği için Debûsî’yi eleştirmişlerdir. Debûsî’nin bu konuda Ebü’l-Hasan el-Kerhî (ö. 340/952) ve Ebû Bekir el-Cessâs (ö. 370/981) gibi Irak Hanefîlerinden daha çok eleştiriye maruz kalmasını anlayabilmek için, Debûsî’nin kelâm alanındaki görüşlerinin incelenmesi gerekir. Bu çalışmada, Debûsî’nin usûl eseri Takvîmü’l-edille’de ele aldığı hem doğrudan kelâm konuları, hem de kelâmda benimsediği ekol hakkında fikir verebilecek usûl tartışmaları incelenerek, Debûsî’nin kelâmî eğilimi tespit edilmeye ve bu suretle söz konusu eleştirilerin ardında yatan neden ortaya konulmaya çalışılacaktırKeywords : Debûsî, Hanefi mezhebi, Mu‘tezile, Takvîmü’l-edille, usûl-i fıkıh, Maverâünnehir.