- Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 10 Sayı: 2
- Cami Kütüphane Vakfiyelerinden Nizamnamelere Kitapları Koruma Yöntemleri
Cami Kütüphane Vakfiyelerinden Nizamnamelere Kitapları Koruma Yöntemleri
Authors : Sevgi Diker
Pages : 355-386
Doi:10.16985/mtad.1306414
View : 87 | Download : 107
Publication Date : 2023-12-15
Article Type : Research
Abstract :Halk kütüphanesi olarak çalışan Osmanlı cami kütüphanelerinin vakfiyelerinin çoğu günümüze ulaşmıştır. Kitap vâkıfları tahmin edilenden daha fazladır. İlk dönemlerdeki sıklıkla camilere, tekke ve zaviyelere kurulan birkaç dolaplık kütüphanelerin yerini zamanla müstakil kütüphaneler almıştır. Vâkıfın kitap listesini, kimlere ne şartlarda hizmet verileceğini, teşkilatlanmasını belirleyen bu vakfiyeler, kitaplarının bakımsızlıktan, yırtılmaktan ve hırsızlıktan korunmasını sağlayacak maddeleri de kapsar. Kitap vâkıflarının en önemli sorunu kitaplarının bekası olduğundan vakfiyelerde kitapları korumak için birçok önlem alınmıştır. Ancak 19. yüzyıla gelindiğinde atıl kalan cami kütüphanelerindeki kitaplar hızla eksilmeye başlar. Yurtiçinde ve yurtdışında satılmaya başlayan vakıf kitaplarını korumakla ilgili ilk önlemler Evkaf-ı Hümayun Nezareti tarafından alınmaya çalışılmıştır. Vakıf kitapları yurtdışına kaçırılıyorsa da ilk Asar-ı Atika Nizamnâmelerinde koruyucu maddeler yer almaz. Vakıf kitapların tespit ve kayıt çalışmalarının başlaması koleksiyonları bilinir hale getirmiş, Evkâf-ı İslâmiye Müzesi bir kısmını kurtarmıştır. Bu çalışmada cami kütüphanelerine, vakfiyelerdeki kitapları koruma önlemlerine, yaşanan sıkıntılara ve vakıf kitaplarının devlet malı olarak korunma serüvenine yer verilmiştir.Keywords : kitap vakfiyeleri, kitap vakfı, vakfiye, Evkâf-ı İslamiye Müzesi, Asar-ı Atika Nizamnâmesi, cami kütüphaneleri