- Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 10 Sayı: 2
- Budist Sūtralara İlişkin Eski Uygurca Muhtelif Metin Parçaları
Budist Sūtralara İlişkin Eski Uygurca Muhtelif Metin Parçaları
Authors : Uğur Uzunkaya
Pages : 720-744
Doi:10.16985/mtad.1265130
View : 50 | Download : 78
Publication Date : 2023-12-15
Article Type : Research
Abstract :Budist bir terim olarak sūtralar Budist vaaz kitapları olarak tanımlanır. Abhidharma ve vinayalarla birlikte sūtralar, tripiṭaka "üç sepet” olarak bilinen Sanskritçe Budist külliyatı oluşturmaktadır. Sūtralar Budizm temelinde gelişen Uygur edebiyatı içerisinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Budist Uygur edebiyatında bütünlüklü ve hacimli sūtralar yanında hacmen daha küçük bazen sadece fragmanlar hâlinde günümüze ulaşmış sūtra metinleri de bulunmaktadır. Eski Uygur edebiyatındaki sūtralar arasında Altun Yaruk Sudur, Saddharmapuṇḍarīkasūtra, Vimalakīrtinirdeśasūtra, Abitaki Sudur, Vajracchedikāsūtra, Insadisūtra, Buddhāvataṃsakasūtra ve Säkiz Yükmäk Sudur gibi eserler anılabilir. Bu eserlere ilaveten Eski Uygur edebiyatında tespit edilen Sanskritçe Budist külliyata ait başka sūtralar da mevcuttur. Bununla birlikte bugün Budist külliyattaki yeri tespit edilememiş kimi fragmanların da sūtralara ait olduğu düşünülmektedir. Çalışmada şimdiye değin neşredilmemiş Eski Uygurca sūtra fragmanlarına odaklanmıştır. Bu amaçla yazıda bugün tamamı Berlin Turfan Koleksiyonu’nda korunan şu altı fragmanın filolojik neşri sunulmuştur: U 2080 (o. F.); U 2212 (T I 141); U 2386 (T I μ 512); U 3519 (o. F.); U 3898 (T III S 313) ve U 4943 (T II S 21; T II 973; T II S 20.973). Bu yazı, söz konusu fragmanların yazı çevirimini, harf çevirisini, Türkiye Türkçesine aktarımını, metne ilişkin açıklamalarını, sözlük ile dizinini ele almaktadır.Keywords : Eski Uygurca, Budizm, Budist edebiyat, sūtralar, metin neşri