- Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Vol: 7 Issue: 1
- Şems-i Asî’nin Eserlerinde Hoca Ahmed Yesevî’nin Etkisi
Şems-i Asî’nin Eserlerinde Hoca Ahmed Yesevî’nin Etkisi
Authors : Fatih Bakirci
Pages : 22-36
Doi:10.16985/mtad.752838
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-16
Article Type : Research
Abstract :Ahmed Yesevî’nin (ö. 562/1166-1167) düşünceleri etrafında gelişmiş ve yetiştirdiği pek çok müridiyle Orta Asya’nın çeşitli bölgelerine yayılmıştır. Yesevî’nin halifeleriyle silsileler hâlinde devam eden bu dinî-mistik hareketin önemli simalarından biri de şimdiye kadar üzerinde ciddi bir çalışmanın yapılmadığı "Şems-i Asî” mahlaslı şairdir. Hofmann ve Dmitriyeva’nın Türkçe yazmalar üzerine hazırladıkları kataloglarında kendisinden bahsedilen ve Süleyman Bakırganî’nin çağdaşı ve takipçisi olarak 12-13. yüzyıllarda yaşamış olabileceği ileri sürülen Şems-i Asî’nin Vefâtnâme-i Hazret-i İbrahim, Kıssa-i Yetîmnâme, Kıssa-i Kûdeknâme, Elifnâme ve çeşitli mecmualarda karşılaşılan hikmetleri bulunmaktadır. Hikmetleri dışında Kıssa-i Yetîmnâme ve Kıssa-i Kûdeknâme gibi eserlerindeki üslup Yesevîlik geleneğinin izlerini yansıtması bakımından dikkat çekmektedir. Bu makalede kaynaklarda hangi tarihte doğduğu ve öldüğü hakkında bilgi bulunmayan şairin Kıssa-i Yetîmnâme, Kıssa-i Kûdeknâme adlı eserlerinde ve hikmetlerindeki düşünceleri ve edebî yönleriyle Hoca Ahmed Yesevî’nin etkisi üzerinde durulup bu eserlerin Yesevîlik geleneğine olan katkılarından söz edilmiştir. Böylece Hoca Ahmed Yesevî’nin yaşadığı döneme ve sonrasına özellikle söylediği veya yazdığı ve daha sonra dilden dile aktarılan hikmetleriyle ortaya çıkan tesiri dikkatlere sunulmuştur.Keywords : Şems-i Asî, Hoca Ahmed Yesevî, Hakîm Süleyman Ata, Yesevîlik, hikmet, Yetîmnâme, Kûdeknâme