- Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Vol: 5 Issue: 2
- Seyyahların Gözüyle Tarku (XVII-XVIII. Yüzyıllar)
Seyyahların Gözüyle Tarku (XVII-XVIII. Yüzyıllar)
Authors : Ismail Bülbül
Pages : 143-159
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2018-12-03
Article Type : Research
Abstract :Geçmişi oldukça eskiye dayanan Tarku şehri, Orta Çağda bir dönem Hazar Kağanlığına başkentlik yapmış ve bu bağlamda Kafkasya’nın en önemli merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Tarku, X. yüzyılda gerçekleşen Slav saldırıları neticesinde bu özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Ancak XVI. yüzyılda Kumuk Türkleri kendi devletlerini kurduklarında Tarku’yu başkent yapmışlar ve şehrin, Kafkasya için yeniden önem kazanmasını sağlamışlardır. Osmanlı, İran ve Rus kaynaklarında kurulan bu devletin, Tarku Şamhallığı adıyla anılması Tarku’nun önemine ilişkin dikkat çekici bir husus olarak kabul edilebilir. Şehrin önemine rağmen Türkçe literatürde Tarku’ya dair herhangi bir çalışmanın bulunmaması ise hayli ilginçtir. Yapılan bu çalışma, bu bakımdan önemli bir boşluğu doldurmak için atılan adımlardan birisi olarak kabul edilebilir. Bu makale, XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Tarku’ya uğrayan ya da Tarku’nun yakınlarından geçip kent hakkında bilgi veren Osmanlı, İngiliz, Fransız, Alman ve Rus seyyahlarının betimlemeleri ve eserleri seyahatname niteliği taşıyan diplomat ya da askerlerin anlatıları üzerine kurgulanmıştır. Bu yüzden metin, seyyahların verdiği bilgilere göre şekillenmiştir. Dolayısıyla yazıda seyyahların değinmediği ya da çok az bilgi verdiği konulara temas edilmemiştir. Öte yandan bazı konuların izahında Dağıstan tarihini ele alan XIX. yüzyıl tarihçilerine müracaat edilmiştir. Nihayet Tarku hakkında yazılmış bazı kitap ve makalelerden istifade edilerek çalışma pekiştirilmiştir. Özetle bu çalışma seyyahların bakış açısına göre XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Tarku’daki siyasal yaşamı, kent sakinlerinin iktisadi faaliyetlerini ve kentin fiziksel dokusunu ele almaktadır.Keywords : Kafkasya, Kumuklar, Tarku Şamhallığı, Tarku