MUŞ İL’İNDE YERLEŞME TİPLERİNİN COĞRAFİ DAĞILIŞI
Authors : Esen Durmuş, Iskender Dölek
Pages : 256-278
Doi:10.32003/iggei.491876
View : 20 | Download : 10
Publication Date : 2019-01-30
Article Type : Research
Abstract :Yerleşmeler genel olarak nüfuslarına, kuruluş yerlerine, dokularına ve hâkim ekonomik fonksiyonlarına göre sınıflandırılmıştır. Muş ilinde yerleşme tiplerinin coğrafi dağılışının belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmada, aynı zamanda yerleşmelerin kuruluş yeri seçimi, konumu, yükselti basamakları ve yürütülen ekonomik faaliyetlere göre dağılışı üzerinde etkin olan coğrafi unsurlar da belirlenmiştir. Araştırmada, yerleşme tiplerinin Muş ilindeki dağılışına farklı bir açıdan bakılarak yükselti faktörü ön planda tutulmuştur. Her bir yükselti basamağında yer alan yerleşme sayısı ve yerleşme tipi, yükselti basamağının doğal koşulları göz önünde bulundurularak analiz edilmiştir. Fiziki koşulların insan yaşamına ve faaliyetlerine sağladığı olanakların arttığı kesimlerde hem yerleşme sayısında hem de nüfusta belirgin artışlar gözlenmiştir. Muş ilinde farklı jeomorfolojik birimlerin bulunduğu alanlarda kurulmuş olan yerleşmelerin, yükseltiye bağlı olarak sayı ve tiplerinin yanında şekil ve dokuları da değişmektedir. Farklı morfolojik ünitelerde kurulan yerleşmelerde ekonomik fonksiyonun türü ve nüfusun dağılışı da değişmektedir. 1/25.000 ölçekli 87 adet topografya haritası taranarak yerleşme tipleri işaretlenmiş, sayısal ortamda 250 m aralıklarla beş yükselti basamağı belirlenmiş, dağ, ova, plato gibi ana yer şekilleri ayırt edilmiş ve yerleşme tipleri ile olan ilişkileri belirlenmiştir. Muş ilinde 2 şehir (Muş ve Bulanık), 21 kasaba (Hasköy, Korkut, Malazgirt ve Varto ilçe merkezleri ile 17 belde) 367 köy, 279 mezra, 96 yayla, 23 kom ve 5 ağıl yerleşmesi beş farklı yükselti basamağında bulunmaktadır. Muş’ta yerleşmelerin ve kırsal nüfusun en yoğunluk gösterdiği yükselti basamağı 1551-1800 m’ler arasındaki basamaktır.Keywords : Muş, Yerleşme Tipleri, Yükselti Basamağı, Morfolojik Ünite