- Marife Dini Araştırmalar Dergisi
- Vol: 6 Issue: 3 Special Issue
- İSLÂM’IN ÖTEKİLEŞTİRMEYE MEYDAN OKUMASI VEYA "ONTOLOJİK ÖTEKİ"DEN "VASIFSAL ÖTEKİ&quo...
İSLÂM’IN ÖTEKİLEŞTİRMEYE MEYDAN OKUMASI VEYA "ONTOLOJİK ÖTEKİ"DEN "VASIFSAL ÖTEKİ"NE İNTİKALİN MACERASI
Authors : Şevket YAVUZ
Pages : 135-156
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2006-12-31
Article Type : Other
Abstract :İnsanlık tarihi genelde, dinlerin tarihi özelde göz önünde tutulduğunda iki ana çizginin varlığı fark edilebilecektir: (a) Etnik, dinî, fizikî, biyolojik, coğrafî vb. bir takım unsurları belirleyenler olarak öne çıkarıp, bunlara göre kimlik "kıstaslar"ı inşa eden veya kısaca "öteleyen" (kendi kültür ve medeniyet havzasındakiler) ve "ötekileştiren" (farklı kültür ve medeniyetlerdekiler) duygu, düşünce ve davranış türünü kuşatan kült eksenli yapılanmalar, (b) tüm farklılıkları yaratılışın hikmet açılımları olarak konumlandıran, alt-üst varlık hiyerarşisini nakzeden, tüm insanlığı hak ve hürriyetlerde eşit, yaratılışta kardeş (halkî uhuvvet) olarak ısrarla dizayna çalışan söz, pratik ve hâleti ifade eden vahiy eksenli yapılanmalar. Ehl-i Kitaplaşma olarak tarif edilebilecek tarihsel ve teolojik durum da, ahlâkî sarkaç gibi bir yandan vahiyden esintiler taşıyan; ama güç ve hâkimiyet ilişkilerinde kült eksenli duruma raptolmuş bir hale karşılık gelir. Son Vahiy, insanlık fıtratının tarihte potansiyel dürümlerinden açılışına imkân vermeyen tüm ötekileştiricilerin yaptıklarını da "vasıfsal ötekiler"/küffâr, münafıklar, fâsıklar, zâlimler, vb. olarak reel tarihte oturtur; ama bu durumu ve oluşturduğu vasfı, ontolojik duruma tahvil etmez. Yani Son Vahiy; vasıfsal olarak kurduğu "ötekileri", hiç bir zaman "ontolojik öteki"ne dönüştürmeyi istemez; nitekim Tâiflilerin de belki bir gün Medineliler gibi ensârlaşma umudu ilâhî plânda her zaman mevcuttur. Vahiy ekseninin inşa etmek istediği "ontolojik ötekisiz" bir dünyaya, hızla Armageddon'a doğru akmakta olan insanlık muhtaç bugün. Bu dünyanın teolojisi de Te'âruf teolojisi olmalıdır. Bu teoloji ile, farklılıkları varlık âlemindeki renkli vitraylar gibi görüp, kollamak; kültlerin ısrarla ötelediği ve ötekileştirdiği grup, zümre, kültür, medeniyet veya dine arka çıkarak zulmetmemeyi, zulmettirmemeyi ve zulmedilmemeyi vazgeçilemez bir paradigma olarak gerçekleştirmek mümkün olacaktırKeywords : Öteleme, öteki/leştirme, diğeri, vahiy ekseni, kült ekseni, Ehli Kitaplaş/tır/ma, ensârlaşma, vasıfsal öteki, ontoloji öteki, şeytanlaştırma (diabolizing)