- Mantık Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 5 Sayı: 1
- Klasik Mantıkta Modalite: Modal Önermeler ve Modal Kıyaslardaki İşlemlerin Açıklanması ve Sembollerl...
Klasik Mantıkta Modalite: Modal Önermeler ve Modal Kıyaslardaki İşlemlerin Açıklanması ve Sembollerle Gösterilmesi
Authors : Ekrem Sefa Gül
Pages : 24-127
View : 111 | Download : 104
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Önermelerin zorunluluk, devam, imkân ve fiil ifade eden lafızlarla kayıtlanması modal önermeleri oluşturur. Bu önermelerin kıyasta kullanılmasıyla da modal kıyaslar elde edilir. Modalite konusu mantığın en önemli konularından kabul edilir. Mantıkçılar herhangi bir modal önermenin döndürme ve çelişiklik gibi hükümleriyle ilgili birtakım tespitlerde bulunurlar. Örneğin özü bakımından zorunlu bir önermenin çelişiğinin imkân anlamı taşıdığını söylerler. Döndürmesine gelince olumlularında nispetin bazı zamanlardaki fiiliyyetini, olumsuzlarında ise özü bakımından devamı ifade ettiğini belirtirler. Aynı şekilde modal kıyaslar için de bazı kurallar koyarlar. Örneğin birinci ve üçüncü şekilde küçük öncülün, dördüncü şekilde ise her iki öncülün de mümkün bir önerme olamayacağını ifade ederler. Bunlar gibi daha birçok ilke ve kuraldan söz ederler. Bu makalede söz konusu kurallar delilleriyle birlikte ele alınmıştır. Yine mantıkçılar arasında modal önermeler ve bu önermelerin kıyaslarda kullanımı ile ilgili de bazı görüş ayrılıkları da vâkidir. Bu çalışmada söz konusu farklılıkların bir kısmına ve sebeplerine işaret etmekle birlikte müteahhirûn dönemi ve özellikle genel kabul gören isimler ve kurallar benimsenmiştir. Makalenin sonuna kıyasın dört şeklinde öncüllerin modalitesine göre hangi modalitedeki sonuçların nasıl elde edildiğini gösteren ve her bir modal önerme için ayrıntılı açıklamalar içeren tablolar eklenmiştir. Ayrıca bu çalışmaya özgü olarak modal önermeler ve modal kıyasların sembollerle gösterilmesine ilişkin genel bir yönteme yer verilmiştir. Daha önce "Kıyas Şekillerinin Geometrik Yöntemle İrcâı” başlıklı çalışmada sunulan yöntem ile modal önermelerin sembollerle gösterimine dair yöntemin bir arada etkin bir şekilde kullanılmasını sağlayan genel bir metot önerilmiştir. Böylece modal önermeler konusunun daha iyi anlaşılması ve modal kıyaslardaki işlemlerin daha anlaşılır ve kolay bir şekilde yapılması amaçlanmıştır.Keywords : Mantık, Önerme, Kıyas, Modalite, Sembol.